12:00 Quan họ đi... kiện TT - Hội những người yêu dân ca quan họ Bắc Ninh vừa gửi lên Bộ VH-TT&DL và Bộ Thông tin - truyền thông lá đơn kiến nghị về những phản biện của PGS Nguyễn Văn Huy xung quanh sự kiện Bắc Ninh tổ chức lập kỷ lục nhiều người hát quan họ nhất tại hội Lim. Hơn 3.000 người hát quan họ để lập kỷ lục - Ảnh: An Phú Trong lá đơn kiến nghị gửi ngày 8-4, hội cho rằng PGS Huy (ủy viên Hội đồng di sản quốc gia) đã có những phát ngôn không đúng về người quan họ, bôi nhọ quan họ, đụng chạm đến nhiều thế hệ người quan họ. Cũng trong đơn này, hội đề nghị Bộ VH-TT&DL phải khiển trách ông Huy và ông Huy phải công khai xin lỗi người quan họ. Cụ thể, ông Nguyễn Hữu Trọng (chủ tịch Hội những người yêu dân ca quan họ Bắc Ninh) chỉ ra bốn điểm sai của PGS Nguyễn Văn Huy. “Thứ nhất, PGS Huy không tìm hiểu để biết sự thật của quan họ mà chỉ tay năm ngón gọi đó là việc khôi hài. Việc tổ chức kỷ lục là chủ trương đã được Tỉnh ủy, Sở VH-TT&DL Bắc Ninh đồng ý. Thậm chí Bộ VH-TT&DL cũng khuyến khích chúng tôi quảng bá quan họ. Thứ hai, chúng tôi thực hiện kỷ lục là để biểu dương lực lượng của người quan họ, đó là cái tài tình trong tổ chức của hội, PGS Nguyễn Văn Huy không những không khen mà còn phát biểu là chen vai thích cánh hát quan họ. Thứ ba, ông Huy ví sự kiện lập kỷ lục như việc làm bánh chưng bánh giầy có độn xốp, như thế là nói quan họ chúng tôi giả dối. Thứ tư, với phát biểu của mình, PGS đã coi thường toàn bộ hệ thống quản lý của Nhà nước”. Trong một bài phỏng vấn trên báo chí, PGS Nguyễn Văn Huy đã gọi lập kỷ lục quan họ là một chuyện khôi hài. Bên cạnh đó PGS Huy cũng chỉ ra những bất cập trong hội Lim, cũng như chỉ ra những lỗ hổng trong việc quản lý văn hóa hiện nay. Song song với việc gửi lên Bộ VH-TT&DL và Bộ Thông tin - truyền thông, lá đơn này cũng được chuyển đến các cơ quan thuộc Tỉnh ủy Bắc Ninh và Sở VH-TT&DL Bắc Ninh. Theo thông tin từ Bộ VH-TT&DL chiều 10-4, Cục Di sản văn hóa đã tiếp nhận lá đơn này nhưng chưa đưa ra kết luận. Người phát ngôn Bộ VH-TT&DL Tô Văn Động cho rằng: “Đây là chuyện riêng của hội và cá nhân PGS Nguyễn Văn Huy, bộ sẽ chuyển về cho phía Bắc Ninh giải quyết”. Thực tế đây không phải lần đầu tiên những người được gọi là “chủ thể văn hóa” của quan họ Bắc Ninh phát đơn kiến nghị lên các cơ quan chức năng về những phản biện của giới nghiên cứu. Nhà nghiên cứu Bùi Trọng Hiền (Viện Nghiên cứu văn hóa nghệ thuật VN) từng bị kiện xúc phạm người quan họ, xúc phạm di sản thế giới khi trả lời phỏng vấn về thực trạng quan họ sau khi được Unesco vinh danh. Phát biểu về vấn đề này, GS.TSKH Tô Ngọc Thanh tỏ ra khá bức xúc: “Xưa nay các nhà khoa học nói thì cứ nói, còn người ta làm vẫn cứ làm. Tôi cho rằng đang có sự tụt hậu về nhận thức văn hóa. Dù các nhà nghiên cứu nói rất nhiều nhưng mọi việc vẫn chẳng có gì thay đổi cả. Không chỉ quan họ, ngay cả hát xoan, vừa được vinh danh đã đòi làm xoan mới, mắt xanh môi đỏ trên sân khấu. Chẳng lẽ chúng tôi lại đi kiến nghị Unesco tước bỏ danh hiệu khi trong nhà không thể đóng cửa bảo nhau?”. Đây cũng là bức xúc của rất nhiều nhà nghiên cứu văn hóa trong thời điểm hiện nay. Việc quan họ xuống cấp đang ở mức báo động nhưng mọi góp ý, phản biện của các nhà khoa học dường như là chuyện “nước đổ lá khoai”. * PGS.TS Nguyễn Văn Huy: Tôi sẽ tiếp tục lên tiếng Việc các nhà chuyên môn có ý kiến phản biện về các hoạt động mang tính xã hội là một sinh hoạt văn hóa bình thường và cần trở thành một việc đương nhiên trong một xã hội văn minh. Tôi sẽ không nói thêm gì về vụ việc này, vì là người trong cuộc, tiếp tục lên tiếng sẽ thành đôi co, mất hay và cũng không khách quan. Các bạn hoàn toàn có thể tham khảo ý kiến của nhiều nhà chuyên môn khác để đảm bảo tính khách quan của vấn đề. Tuy nhiên, có một điều tôi không bao giờ thay đổi: là một nhà chuyên môn, tôi sẽ tiếp tục lên tiếng từ trách nhiệm chuyên môn và trách nhiệm công dân của mình, trước tất cả hiện tượng văn hóa - xã hội tương tự. * GS Ngô Đức Thịnh (ủy viên Hội đồng di sản quốc gia, ủy viên Hội đồng di sản phi vật thể của UNESCO): Không phải muốn yêu theo cách nào cũng được Không chỉ mình PGS Nguyễn Văn Huy lên tiếng về vụ kỷ lục quan họ này mà có rất nhiều chuyên gia đã cùng lên tiếng: nhà nghiên cứu âm nhạc Đặng Hoành Loan, TS Nguyễn Thị Minh Lý, tôi cũng lên tiếng khá gay gắt về chuyện này. Tôi được biết Hội những người yêu quan họ đang có đơn kiện PGS Nguyễn Văn Huy, và tôi thấy rất... buồn cười. Đây là câu chuyện chuyên môn và cần được tranh luận để làm sáng rõ các vấn đề cần khúc mắc, chứ không phải đi kiện. Là các chuyên gia về di sản, chúng tôi bắt buộc phải lên tiếng về những hiện tượng làm sai lệch di sản. Kỷ lục không phải là cách bảo tồn di sản theo tiêu chí của UNESCO. Văn hóa quan họ là văn hóa gia đình, dòng họ, làng xã, là thủ thỉ tình cảm chứ không phải mang ra quảng truờng, bắc loa thùng mà hát oang oang như thế. Quan họ đã được tôn vinh là di sản văn hóa thế giới, cái gì làm trái với tôn chỉ của UNESCO chúng tôi sẽ nhắc nhở, và khi nhắc nhở không nghe thì UNESCO sẽ rút lại danh hiệu. Đó mới là vấn đề mà họ nên lưu tâm. Không phải cứ có tình yêu và có tiền là muốn yêu theo cách nào cũng được. THU HÀ - HÀ HƯƠNG Tôi nghĩ không phải mọi người dân Bắc Ninh đồng tình với việc kiện tụng này. Sở VHTT Bắc Ninh cũng cần lắng nghe những ý kiến dúng đắn để tham khảo và tổ chức lễ hội mùa sau tốt hơn. Thương Giang