07:19 Tranh chấp Biển Đông: Đừng để từng quốc gia ASEAN đơn độc SGTT.VN - Những diễn biến trên Biển Đông trong những ngày qua thu hút sự quan tâm của dư luận. Từ những động thái mới của Trung Quốc những nhà nghiên cứu Biển đông đưa ra những nhận định và phân tích tình hình trong mối tương quan chính trị của toàn khu vực. Tham gia cuộc trò chuyện với Sài Gòn Tiếp Thị có TS Đàm Quang Minh và TS Lê Vĩnh Trương. Trung Quốc đưa giàn khoan dầu ra Biển Đông.  Gần đây, Trung Quốc tiến hành một loạt các động thái như bắt đầu triển khai giàn khoan, ra lệnh cấm bắt cá ở Biển Đông, gây căng thẳng với Philippines, dự kiến mở tour du lịch ra Hoàng Sa, yêu cầu Nga rời khỏi các dự án dầu với Việt Nam… Các ông nhìn nhận vấn đề này như thế nào? TS Đàm Quang Minh: Việc Trung Quốc tiến hành các động thái mới tại Biển Đông trong thời gian gần đây không có gì mới so với các năm trước và nằm trong kế hoạch lấn chiếm dần biển của các quốc gia Đông Nam Á. Đối với Trung Quốc, chỉ có phản ứng mạnh mẽ của thế giới mới khiến Trung Quốc phải chùn bước, nếu không Trung Quốc sẽ vẫn tiến hành cách thức triệt tiêu từng quốc gia như đã tiến hành với Việt Nam và hiện nay với Philippines. TS Lê Vĩnh Trương: Trung Quốc tận dụng tình hình thế giới hiện nay để lấn tới liên tục không chỉ tại Đông Nam Á mà con trên khắp các “mặt trận” trên thế giới. Tuy nhiên, trọng tâm của Trung Quốc hiện nay theo chúng tôi là châu Á – Thái Bình Dương mà Biển Đông là một trong những điểm quan yếu về địa chính trị và về kinh tế. Dưới khái niệm tự xưng “vùng biển lịch sử”, Trung Quốc từng bước đưa các vùng không tranh chấp thành vùng có tranh chấp. Trung Quốc đang thực hành nền chính trị cường quyền và thực dụng cao nhất có thể. Phải chăng Trung Quốc đang tiến hành thuận lợi kế hoạch chiếm lĩnh Biển Đông khi thực hiện các kế hoạch “dân sự” nên không vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của dư luận quốc tế như mùa hè năm ngoái? TS Đàm Quang Minh: Có lẽ vì năm nay Trung Quốc nhắm sự căng thẳng vào Philippines nên chúng ta ít thấy sự phản ứng của thế giới. Philippines là đồng minh truyền thống của Mỹ, và như thường lệ, Mỹ vẫn cam kết không bỏ rơi quốc đảo này và tiếp tục đầu tư bổ sung quân sự. Các quốc gia khác không thấy được lợi ích của mình thì cũng không có phản ứng trong bối cảnh hầu khắp các quốc gia đang phải đối diện với nhiều vấn đề đối nội, đặc biệt là vấn đề về suy thoái kinh tế và nợ công. Chưa kể Trung Quốc ngày càng có ảnh hưởng to lớn đến nền kinh tế thế giới nên mọi phản ứng đều cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Hơn nữa, năm nay Trung Quốc rất tập trung trong việc leo thang tranh chấp chỉ với Philippines mà không dàn trải như các năm trước nên phản ứng lớn nhất chỉ đến từ Philippines. TS Lê Vĩnh Trương: Trung Quốc không chỉ sử dụng các biện pháp dân sự mà đã sử dụng các biện pháp từ dân sự đến quân sự, kinh tế (ngăn chận các container chuối nhập khẩu), truyền thông, và cả học thuật khi cho các học giả liên tục lên tiếng về các mối nguy đến từ Philippines, Việt Nam và Nhật Bản. Trung Quốc có chiến lược và chiến thuật cụ thể cho từng đối tượng và Việt Nam cũng cần có những bước đi và đối sách phù hợp, trong điều kiện cụ thể với vị thế và tiềm lực của mình, trên mọi mặt. Việt Nam không lên tiếng trực diện nhưng cũng đã có một thông điệp bày tỏ sự quan ngại cho tình hình chung từ bộ Ngoại giao và gián tiếp ủng hộ Philippines khi tuyên bố sử dụng Luật biển 1982 như căn cứ để phân xử. TS Đàm Quang Minh: Chúng tôi cho rằng, chỉ khi đứng trong vị thế ASEAN thì Việt Nam nói riêng hay mỗi quốc gia ASEAN nói chung mới đủ sức nặng để đàm phán một cách sòng phẳng với Trung Quốc. Với thế mạnh nước lớn, Trung Quốc có một thị trường mà các quốc gia khác thèm muốn, chỉ riêng việc hạn chế nhập khẩu nông sản với Philippines cũng khiến quốc gia này ảnh hưởng. Nhưng nếu tính cả thị trường ASEAN như một khối thống nhất thì hoàn toàn ngang ngửa với Trung Quốc. Tuy nhiên, điều này là không dễ vì bản chất ASEAN là tổ chức có tính đa dạng cao về cả văn hoá lẫn chính trị. Thời gian qua, Philippines cũng đã cho thấy họ có quyết tâm rất cao trong trường hợp này. Việc tuyên bố đưa tranh chấp Biển Đông ra tòa án quốc tế cho thấy sự tự tin của Philippines và đẩy Trung Quốc vào thế khó xử khi buộc phải từ chối và chỉ chấp nhận đàm phán song phương. Hình ảnh đó chắc chắn có lợi cho Philippines trước dư luận thế giới. Vậy cần làm gì để thúc đẩy hơn nữa sự đồng thuận ASEAN về Biển Đông? TS Đàm Quang Minh: Trong tranh chấp Biển Đông, bản thân nội bộ các quốc gia ASEAN cũng có những tranh chấp nhất định. Điều đó khiến cho việc ủng hộ quốc gia khác sẽ vi phạm vào một phần quyền lợi và tuyên bố về chủ quyền của quốc gia này. Để ASEAN có “khí thế” hơn, bản thân ASEAN cần có nhiều đàm phán nội khối hơn để thống nhất quan điểm. Trong tranh chấp của Trung Quốc với ngay cả quốc gia khác, Việt Nam cũng cần có quan điểm rõ ràng hơn để tranh thủ được ủng hộ của ASEAN sau này. Chính ngoại trưởng Philippines cũng đã phải tuyên bố về sự đơn độc của quốc đảo này trước tranh chấp với Trung Quốc mà lý ra các quốc gia ASEAN cần ủng hộ. Các quốc gia ASEAN sẽ trở nên đơn độc nếu đứng trong các đàm phán song phương nhưng sẽ trở nên mạnh hơn nếu đưa vấn đề Biển Đông trở thành vấn đề quốc tế, và có ảnh hưởng đến an ninh hàng hải cũng như sự ổn định của khu vực. Chỉ có cách đó mới có thể cân bằng được trong việc đàm phán với Trung Quốc về các vấn đề trên Biển Đông. (SGTT) Việt Anh