Khi Trung
Quốc dùng tiền 'mua' tham vọng toàn cầu
Cập nhật lúc 07:58
Đầu tư hàng tỉ USD ra nước ngoài, TQ muốn
dùng sức mạnh kinh tế để xây dựng các đồng minh ngoại giao và đảm bảo nguồn
cung tài nguyên tự nhiên khắp thế giới.
Cuộc
khủng hoảng tài chính 2008 đã khiến
Đổi
lại, PetroChina và Sinopec, hai công ty dầu khí nhà nước TQ cùng nhau bơm
khoảng 25% trong tổng số 560.000 thùng/ngày sản xuất tại Ecuador. Ngoài lợi
ích xuất khẩu, các công ty TQ còn thu được từ 25-50 USD tiền phí từ
Không
chỉ
TQ
từ chỗ phải đón nhận các công ty, nhà đầu tư nước ngoài kể từ khi mở cửa nền
kinh tế cuối những năm 1970, thì tới nay lại là nước sản xuất nhiều hơn bất
kỳ nước nào. Tốc độ tăng trưởng đòi hỏi TQ phải nhìn xa hơn ngoài biên giới
để đáp ứng nhu cầu phát triển. Dầu là ưu tiên số một. Theo Derek Scissors,
nhà phân tích tại viện doanh nghiệp Mỹ, các dự án năng lượng chiếm tới 2/5
tổng mức đầu tư nước ngoài 630 tỉ USD của TQ trong thập niên qua.
Các
công ty TQ cũng trở thành trung tâm trong làn sóng xây dựng toàn cầu với
nguồn tiền chủ yếu đến từ ngân hàng TQ. Họ xây các nhà máy điện ở Serbia, xi
măng và kính ở Ethiopia, nhà ở cho người thu nhập thấp ở Venezuela và hệ
thống dẫn khí tự nhiên tại Uzbekistan. Đầu tư trực tiếp nước ngoài của TQ -
tiền chi vào đất đai, nhà máy, hoạt động kinh doanh ở nước ngoài - đã vượt
Nhật, đứng thứ hai chỉ sau Mỹ.
Mở rộng tầm với
Trong
nhiều thập niên qua, TQ đã trở thành người chơi quan trọng với kinh tế thế
giới và nay nước này muốn sử dụng sức mạnh tài chính của mình để tạo dựng
lòng tin và theo đuổi mục tiêu trở thành một siêu cường toàn cầu.
Khi
cán cân tài chính thay đổi, TQ đã ráo riết sử dụng sức mạnh kinh tế để lôi
kéo các đồng minh ngoại giao, thúc đẩy vai trò đồng bản tệ và đảm bảo các
nguồn tài nguyên tự nhiên cần cho tăng trưởng. Đây là một giai đoạn mới. Khi
nước này trở nên giàu có và nhu cầu tăng cao, Chủ tịch TQ Tập Cận Bình cùng
đội ngũ lãnh đạo đã theo đuổi chính sách mở rộng tấm với của TQ trên toàn cầu.
Đồng
nhân dân tệ của TQ được dự báo sớm trở thành đồng tiền dự trữ toàn cầu, ngang
hàng với đô la, euro, bảng Anh, yên Nhật. Ngân hàng phát triển TQ đã vượt qua
Ngân hàng Thế giới về lĩnh vực cho vay quốc tế. Và nỗ lực của họ trong việc
tạo lập một quỹ quốc tế đổ tiền cho các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng và giao
thông vận tải đã có được sự ủng hộ của 57 quốc gia, trong đó có cả những đồng
minh thân cận của Mỹ.
Khi
thị trường chứng khoán lao dốc thì tham vọng của TQ không thay đổi. Họ có gần
4 nghìn tỉ USD dự trữ ngoại hối và xác định đầu tư ở nước ngoài để tìm kiếm
lợi nhuận cũng như khuếch trương ảnh hưởng.
Tuy
nhiên, việc phô diễn sức mạnh tài chính cũng khiến TQ trở nên dễ tổn thương.
Trở thành đầu máy tăng trưởng toàn cầu, TQ cũng nhận lấy nhiều rủi ro mới khi
kết giao với các thị trường bất ổn và các lực lượng kinh tế vượt ngoài tầm
kiểm soát.
Ở
khá nhiều trường hợp, TQ đã đi vào những nơi mà phương Tây còn do dự, kể cả
về lý do tài chính, chính trị hay cả hai. Danh sách các "con nợ"
của TQ ở châu Phi và Trung Đông hầu như là các nền chính trị bất ổn hay khó
khăn về kinh tế như Yemen, Syria, Sierra Leone và Zimbabwe.
Ở
vị trí "trên cơ", TQ buộc các nước chơi theo luật chơi của họ. Rất
nhiều nước đang phát triển, để đổi lấy các khoản vay, đã chấp thuận trao cho
TQ quyền khai thác nguồn tài nguyên của mình trong nhiều năm. TQ nắm giữ gần
90% lượng dầu xuất khẩu của
Thông
thường, những điều khoản mà TQ đưa ra với mỗi nước họ "đầu tư"
không cố định. Nếu
"Chúng
ta đang cố thay thế sự thống trị của Mỹ bằng một sự thống trị khác từ
TQ", Alberto Acosta, cựu Bộ trưởng Năng lượng
Dù
lấy sức mạnh kinh tế chi phối, TQ cũng có cả một hồ sơ không mấy tốt đẹp về
an toàn lao động, quy chuẩn môi trường và quản trị. Trong khi nguồn đầu tư
của TQ tạo ra việc làm ở nhiều nước, thì các chuyên gia phát triển lo ngại
rằng, Bắc Kinh đang xuất khẩu những "thực tiễn xấu" của họ.
Đó
còn là cáo buộc lạm dụng người lao động nước ngoài cho các hoạt động khai
khoáng và sản xuất. Các nhà máy nhiệt điện của TQ cũng như nhà máy công
nghiệp làm gia tăng vấn đề ô nhiễm tại những nước đang phát triển.
Ở
trong nước, bất ổn trên thị trường chứng khoán làm áp lực gia tăng. Dù TQ có
đủ ngân quỹ để đối phó với những cú sốc tài chính nghiêm trọng, vấn đề nằm ở
chỗ sức khỏe tổng thể của nền kinh tế. Cơn địa chấn chứng khoán TQ đã tác
động tới toàn thế giới, tới hàng loạt công ty, ngành công nghiệp và những nền
kinh tế trong chờ vào sự tăng trưởng của TQ.
Tuy
nhiên, ngay cả trước khi giá dầu leo dốc năm 2014, nhiều công ty dầu khí TQ
đã cắt giảm mạnh chi tiêu. Chiến dịch chống tham nhũng tại nước này cũng dội
gáo nước lạnh và dự kiến đầu tư của nhiều công ty. TQ đang đánh giá lại chiến
lược đầu tư toàn cầu khi phải đối mặt với những thách thức kinh tế mới trong cũng
như ngoài nước. Thay vì vung tiền quá tay, họ tinh vi hơn trong quá trình
thương thảo để đảm bảo lợi nhuận và quyền lợi.
Thái An (theo New York Times) |
Thứ Ba, 4 tháng 8, 2015
Đăng ký:
Đăng Nhận xét (Atom)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét