Chuyên gia
Mỹ lật tẩy chiến lược nguy hiểm trên Biển Đông của Trung Quốc
Cập nhật lúc 07:03
Dân trí- Nếu
không có một đối trọng đủ mạnh để khiến Trung Quốc phải thận trọng, đảm bảo
sự ổn định và tự do hàng hải, Bắc Kinh sẽ dần trở thành bá quyền trong khu
vực sau khi quân sự hóa Biển Đông, các học giả quốc tế cảnh báo.
“Chiến lược cải
bắp”
Phát biểu mở màn phiên điều trần trước Tòa trọng tài
thường trực của Liên Hợp Quốc ở Hà Lan hồi tháng 7, ngoại trưởng Philippines
Albert del Rosario đã vạch trần chiến lược “gặm nhấm” Biển Đông mà
giới chức Trung Quốc đang theo đuổi.
Trung Quốc rầm
rộ xây dựng đảo nhân tạo trái phép khắp Biển Đông (Ảnh: DigitalGlobe)
Với các nhà quan sát quốc tế, chiến lược này còn được gọi
là “cắt lát cây xúc xích”, tức là có những bước đi nhỏ lẻ trong thời gian
dài, mà không bước đi nào quá mạnh đến mức kích động một cuộc khủng hoảng,
ông Del Rosario được tờ Philstar trích dẫn. Nhưng khi kết hợp
hết những bước nhỏ này lại, những nỗ lực của Trung Quốc nhằm từng bước củng
cố quyền kiểm soát trên Biển
Đông là rõ ràng.
Các quan chức
quân sự Trung Quốc vẫn gọi kế hoạch xâm chiếm từng phần này là “chiến lược
cải bắp”, với mục tiêu bị chiếm đóng giống như một cây cải bắp, với từng lớp
lá bao quanh cứ dày dần lên, ông Del Rosario khẳng định.
Theo học giả
Peter Dutton, đến từ Đại học chiến tranh hải quân Mỹ, thời gian tới Bắc Kinh
sẽ tiếp tục với chiến lược này, bằng cách triển khai các lực lượng tuần tra
bờ biển cũng như các lực lượng bán quân sự khác tới vây quanh các bãi đá, đảo
nhân tạo. Hành động này sẽ thách thức các bên, trong đó có quân đội Mỹ, trong
việc sử dụng vũ lực với các lực lượng phi quân sự của Bắc Kinh.
Dù vậy, các lực
lượng bán quân sự đó sẽ được bảo vệ bởi lực lượng răn đe ở phía sau, bao gồm
cả hải quân Trung Quốc và các lực lượng chống tiếp cận/chống xâm nhập khu vực
(A2/AD), hoặc lực lượng “chống can thiệp”, những lực lượng đang triển khai
kho tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình lớn nhất thế giới.
Theo phó giáo
sư Andrew S. Erickson, đến từ Đại học chiến tranh hải quân Mỹ, trên bình diện
rộng hơn, hoạt động xây đảo nhân tạo của Trung Quốc, tăng cường hiện diện
trên Biển Đông cùng những tuyên bố chính thức kèm theo của nước này, là minh
chứng cho những quan ngại của quốc tế rằng, một khi Trung Quốc thấy mình đủ
mạnh, họ sẽ những hành động quyết liệt và nguy hiểm hơn.
Bắc Kinh có thể
từ bỏ những tuyên bố và hành động kiềm chế trước đây, bắt nạt những nước láng
giềng nhỏ hơn, công khai hoặc bí mật đe dọa sử dụng vũ lực để giải quyết
tranh chấp, và tìm cách thay đổi hoặc phớt lờ các quy tắc quốc tế.
Đó là lí do vì
sao Mỹ cần điều chỉnh cách nghĩ và chính sách để ổn định tình hình và đối
trọng trước khả năng Trung Quốc có những cư xử và ảnh hưởng tiêu cực, ông
Erickson khẳng định trong buổi điều trần trước tiểu ban Châu Á và Thái Bình
Dương, của Ủy ban đối ngoại Hạ viện Mỹ hôm 27/7. Nội dung phát biểu được đăng
tải trong bài viết ngày 28/7 trên tờ National Interest.
“Bẫy
Thucydides” và “Quan hệ cường quốc kiểu mới”
Ông Erickson
cho rằng với sức mạnh đang lên của Trung Quốc, sức mạnh cũng như quyết tâm
của Mỹ, có lẽ giới chức Mỹ sẽ phải chấp nhận một khu vực với những đối đầu và
mâu thuẫn chiến lược nhưng có kiểm soát.
Mọi bước đi của Trung Quốc trên Biển Đông đều có tính
toán kỹ lưỡng (Ảnh: NI)
Điều này sẽ bao
gồm việc phải chấp nhận thực tế căn bản rằng Mỹ sẽ không thể đẩy Trung Quốc
ra khỏi các vị trí chiếm đóng hiện nay, cũng như không chấp nhận việc vị trí
các bên khác đang kiểm soát trên Biển Đông bị thay đổi. Điều cốt lõi nhất đó
là Mỹ phải gìn giữ hòa bình và ổn định của hiện trạng trong một khu vực trọng
yếu nhưng dễ tổn thương này.
Tuy nhiên, giới
chức Mỹ cần tránh chấp thuận những khái niệm về chính sách hay cách diễn giải
của Trung Quốc mà khiến Mỹ có vẻ sợ căng thẳng gia tăng. Bởi giới chức Trung
Quốc từ lâu hiểu rằng “lời lẽ có vai trò quan trọng”, Erickson khẳng định,
trước khi chỉ ra hai cách diễn giải mù mờ nhưng được Bắc Kinh rất ưa thích
gần đây đó là “Bẫy Thucydides” và “Quan hệ kiểu mới giữa các cường quốc”
“Bẫy
Thucydides” là thuật ngữ được giáo sư Graham Allison đến từ trường Harvard
Kennedy dùng để giải thích khả năng xảy ra xung đột giữa một cường quốc đang
trỗi dậy và một cường quốc hiện hữu. Thuật ngữ dựa trên một tuyên bố nổi
tiếng của nhà sử học kiêm triết học của Athens
cổ đại Thucydides rằng: “Chính sự trỗi dậy của Athens
và nỗi lo sợ về điều này ở phía các chiến binh Sparta khiến chiến tranh là không thể tránh
khỏi”.
Theo tờ The Diplomat, thuật ngữ này từng
được Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhắc tới với khẳng định: “Chúng ta cần
hợp tác với nhau để tránh bẫy Thucydides – những căng thẳng mang tính hủy
diệt giữa một cường quốc đang trỗi dậy và các cường quốc hiện hữu…Mục đích
của chúng tôi là ủng hộ cho một mô hình mới trong quan hệ giữa các nước lớn”.
Dù vậy, theo
ông Erickson, dù không bị ai khác khiêu khích, Trung Quốc đang gây áp lực với
Mỹ, ý tưởng về việc phải tránh “bẫy Thucydides” bằng mọi giá đã áp dụng sai
bài học lịch sử. Nó đã ám chỉ một cách sai lầm rằng, chỉ bằng cách có những
biện pháp quyết liệt, Mỹ và Trung Quốc mới tránh được một cuộc xung đột tàn
khốc giữa một cường quốc đang trỗi dậy và một cường quốc hiện hữu.
Washington và Bắc Kinh
chắc chắn có những mâu thuẫn, căng thẳng, và thậm chí có khả năng rơi vào
khủng hoảng ở mức độ nào đó trong tương lai. Nhưng việc có nhiều lợi ích
chung to lớn – bao gồm kinh tế và nhiều lợi ích khác – cộng với việc cùng lệ
thuộc vào một hệ thống quốc tế năng động và răn đe lẫn nhau, sẽ giúp cả hai
tránh được chiến tranh.
Bởi vậy, các
nhà lập pháp Mỹ cần tránh công nhận những phép loại suy lịch sử sai lầm có
thể dẫn tới những kỳ vọng không thực tế ở Bắc Kinh, chuyên gia Erickson nhấn
mạnh.
Tương tự, việc
Trung Quốc đưa ra cái gọi là “Quan hệ kiểu mới giữa các cường quốc” cũng chỉ
nhằm ngụ ý rằng Mỹ cần tôn trọng các “lợi ích cốt lõi” của Trung Quốc (bao
gồm cả Biển Đông) trong khi không bắt Bắc Kinh phải có những hành động tương
tự. Thay vào đó, Mỹ cần tích cực và kiên trì thúc đẩy các chính sách của mình.
Tóm lại, Mỹ và
Trung Quốc có thể tránh được chiến tranh và hai bên sẽ tìm cách tránh giao
chiến với nhau. Thay vào đó, điều quan trọng là duy trì sự răn đe mạnh mẽ
trong thời bình, cũng như khi xảy ra bất kỳ cuộc khủng hoảng nào.
Mỹ cần răn đe
để khiến Bắc Kinh từ bỏ việc tìm cách giải quyết các tranh chấp chủ quyền
biển, đảo bằng vũ lực, thậm chí là việc đe dọa sử dụng vũ lực. Các hệ thống
vũ khí của Mỹ, đã được triển khai hiệu quả, có thể liên tục nhắc nhở lãnh đạo
Trung Quốc rằng họ không thể đạt được mục tiêu nếu sử dụng lực lượng quân sự
hoặc bán quân sự, để chiếm thêm các cấu trúc và vùng biển xung quanh, hoặc
ngăn lực lượng Mỹ hoạt động trong vùng biển và không phận quốc tế gần kề.
Trung Quốc và ý
đồ “bẻ cong” luật pháp quốc tế
Cũng trong buổi
điều trần hôm 27/7, ông Erickson còn đề cập tới một động thái nguy hiểm mới
của Trung Quốc đó là ý đồ “bẻ cong” luật pháp quốc tế, nhằm diễn giải các
luật, chuẩn mực theo hướng có lợi cho mình.
“Tôi có thể
chứng thực từ kinh nghiệm cá nhân quy mô của việc Trung Quốc đã xây dựng được
một thế chuyên gia luật pháp hàng hải mới, sắc bén và kiên định, những người
năng động trên trường quốc tế”, vị phó giáo sư đại học chiến tranh hải quân
Mỹ cho biết.
Ông tin rằng
các nỗ lực nhịp nhàng của Trung Quốc theo thời gian có thể tạo ra khác biệt,
một sự khác biệt mà theo ông sẽ “làm tổn hại tới hiệu lực quản lý của những
nguyên tắc hàng hải chung theo hướng bất lợi cho chúng ta”.
Do đó các nhà
lập pháp Mỹ cần có nhiều biện pháp ứng phó, bao gồm phê chuẩn Công ước Liên
Hợp Quốc về Luật Biển, duy trì một cấu trúc lực lượng toàn diện và đủ năng
lực trong khu vực, và duy trì sự hiện diện tên lửa đáng tin cậy để đối phó
với kho vũ khí ngày một phình to của Trung Quốc
Thanh Tùng
Theo NI, The Diplomat
|
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét