Về thông tin Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường sắp mất chức Cập nhật lúc 15:08   Ngày 4/1, sàn giao dịch chứng khoán Trung Quốc đã phải “cúp điện” để ngăn không cho cổ đông giao dịch vì giá cổ phiếu bổ nhào 7% trong phiên giao dịch đầu tiên của năm 2016. Đây không phải là lần đầu thị trường chứng khoán TQ rúng động bất chấp mọi sự can thiệp của chính quyền Bắc Kinh. Ngày 8/1, báo Le Monde của Pháp có bài “Cần phải có một thuyền trưởng mới vực dậy nền kinh tế Trung Quốc?”. Khả năng thay thế người đứng đầu chính phủ Trung Quốc một lần nữa được đặt ra.    Chủ tịch Tập Cận Bình (trái) và Thủ tướng Lý Khắc Cường (phải) đối mặt nhiều áp lực khi kinh tế Trung Quốc hụt hơi Mô hình kinh tế lỗi thời Ngày 4/1, thị trường chứng khoán Thượng Hải và Thẩm Quyến ngừng giao dịch trong vòng 15 phút sau khi chỉ số mất 5% và đóng cửa hoàn toàn khi cán tới mốc 7%, kéo theo các thị trường lớn trên thế giới cùng lao dốc. Cùng với sự lao đao của các sàn giao dịch chứng khoán, đồng tiền Nhân dân tệ bị phá giá và tình trạng phát triển kinh tế chậm lại của Trung Quốc đã gây hiệu ứng lo ngại trên toàn thế giới. Ngân hàng Nhà nước Trung Quốc thời gian qua đã phải can thiệp với hàng loạt biện pháp khẩn cấp: hạ giá đồng nhân dân tệ, giới hạn bán cổ phần, bơm tiền mặt vào thị trường... Ngân hàng Thế giới mới đây báo động: Trung Quốc đang làm thị trường tài chính thế giới lao đao và càng lúc càng lo ngại rơi vào một cuộc khủng hoảng mới. Trung Quốc đang ở trong thời kỳ “lột vỏ” đầy nguy hiểm và nhiều chướng ngại. Thứ nhất là không còn gây được niềm tin và thứ hai là giá nhân công lên cao. Trong bối cảnh tình hình địa chính trị toàn cầu có nhiều bất trắc, giá nhiên liệu giảm, căng thẳng ở Trung Đông và quả bom H của Triều Tiên, giới đầu tư mất hết tin tưởng vào nền kinh tế thứ hai của thế giới. Một nhà kinh tế độc lập tại Thượng Hải nhận định: năm 2016 sẽ vô cùng khó khăn. Ngay giới tài phiệt Trung Quốc cũng tháo chạy, đầu tư vào ngành công nghệ tiên tiến và thị trường địa ốc của phương Tây để được an toàn ở Canada, Mỹ hay Úc. Trong vòng ba tháng cuối năm 2015, 367 tỉ USD đã bị tẩu tán ra khỏi Trung Quốc. Dấu hiệu nguy hiểm thấy rõ là công nghiệp xuất khẩu của Trung Quốc, đầu tàu của kinh tế quốc gia đã hụt hơi. Chính sách tái cấu trúc lĩnh vực quốc doanh là cuộc cải cách khó nhất về mặt xã hội của Chủ tịch Tập Cận Bình. Vì thế, chính quyền mới có thái độ do dự. Thái độ do dự này đang làm cho thị trường tài chính bất an. Báo Liberation (Pháp) ra ngày 5/1, trong bài “Mô hình Trung Quốc: cỗ máy khủng hoảng”, nói rõ: công nghiệp thiếu sức cạnh tranh, mãi lực của dân thấp, đầu cơ địa ốc, tẩu tán tài sản, đầu tư bỏ chạy là tình trạng khốn đốn của cường quốc kinh tế số hai thế giới. Theo tờ báo Pháp, Trung Quốc không phải là “cứu tinh của thế giới” như được mô tả trước đây. Ngược lại, chế độ kinh tế có định hướng này đang trở thành bất ổn định mà nhiều nhà kinh tế dự báo sẽ hạ cánh một cách “thô bạo”. Ngày 9/1, tờ báo tài chính Anh, Business Insider, trích lời chuyên gia độc lập Charlene Chu nói rằng để tìm lại được đà tăng trưởng của hồi năm 2009, Trung Quốc cần bơm thêm 37,5 nghìn tỷ Nhân dân tệ, tức 5,7 nghìn tỷ USD vào cỗ xe kinh tế. Đó là một khoản tiền khổng lồ, nhưng chưa chắc đã đem lại kết quả mong muốn. Bởi theo bà Chu, tới nay Trung Quốc đã sử dụng nhiều biện pháp tiền tệ để hỗ trợ kinh tế, có điều các biện pháp đó kém hiệu quả khi kinh tế Trung Quốc đang bị quá tải, nhất là trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp. Ai chịu trách nhiệm? Trong bài viết “Cần phải có một thuyền trưởng mới vực dậy nền kinh tế Trung Quốc?”, tờ Le Monde cho rằng chính chính sách kinh tế của Chủ tịch Tập Cận Bình đang có vấn đề. Và người sẽ phải “giơ đầu chịu báng” là Thủ tướng Lý Khắc Cường. Bản thân nhiều quan chức tại Bắc Kinh cũng cho rằng ông Lý là người phải nhận sự phê phán về thảm trạng kinh tế hiện nay. Willy Lam, chuyên gia chính trị Trung Quốc tại đại học Hong Kong, nói với tờ Financial Times: “Nếu tình trạng xấu thêm và nếu như Chủ tịch Tập Cận Bình tới một lúc nào đó cần có người “hy sinh” thì ông Lý chính là người thích hợp. George Magnus, chuyên gia tư vấn và phân tích gia kinh tế đặc trách về Trung Quốc của UBS, cho rằng Thủ tướng Lý Khắc Cường có nguy cơ bị loại hơn là chỉ phải gạt qua bên. Theo nhận định của giới quan sát, trong số các giới chức lãnh đạo, Thủ tướng Lý Khắc Cường có trách nhiệm chính trong sự suy sụp ở thị trường chứng khoán và trì trệ phát triển kinh tế. Như thế vị trí bấp bênh của ông trong tương lai không phải là điều khó hiểu. Tháng 7/2015, ông Lý và Phó thủ tướng Mã Khải đã đưa ra một số biện pháp khẩn cấp nhằm giải nguy thị trường chứng khoán. Trong những biện pháp này có việc cấm các đại công ty cùng những nhà đầu tư lớn bán các chứng khoán đang giữ, không phát hành chứng khoán mới và các cơ quan quốc doanh mua vào khoảng 200 tỷ USD cổ phiếu. Biện pháp này không có hiệu quả, chỉ nâng giá chứng khoán lên chút ít trong một thời gian ngắn rồi sau đó chúng khoán tiếp tục rớt với một mức nặng nề hơn. Kế hoạch của ông Lý bị hủy bỏ. Hối tháng 7 khi  kế hoạch cứu nguy thị trường được đưa ra, báo chí truyên thông nhà nước đưa tin Thủ tướng Lý nói là kinh tế vẫn vững mạnh và trên đường tiến triển khả quan, ông không nói gì về thị trường chứng khoán. Cuối tháng 8/2015 khi chỉ số kinh tế giảm 8,5%, nặng nhất kể từ 2007, người ta chỉ thấy ông Lý nói về nhu cầu phát triển kỹ nghệ máy in ba chiều của Trung Quốc. Người ta cũng phê bình ông về phản ứng chậm trễ trong tai nạn nổ ở Thiên Tân, bốn ngày sau ông mới đến thăm thành phố chỉ cách xa Bắc Kinh không quá 160 km. Chuyên gia Wiliam Lam nhận định: “Ở các quốc gia khác khi xảy ra khủng hoảng, ngưới ta thường thấy các quan chức hàng đầu phải lên tiếng ngay để trấn an dân chúng. Nhưng từ tháng 7/2015 đến nay, chưa có một lãnh đạo cấp cao nào ở Trung Quốc đứng ra giải thích về tình hình hay về điều gì chính phủ định làm. Do đó mà có nhiều đồn đại về sự chia rẽ ở thượng tầng”. Theo Wiliam Lam, vai trò mờ nhạt của Lý Khắc Cường một phần cũng là do chủ trương tích cực tập trung quyền lực của chính quyền Bắc Kinh. Chủ tịch Tập Cận Bình cho thành lập và điều khiển hơn một chục “nhóm lãnh đạo nhỏ” giám sát đường lối chính sách về mọi vấn đề, từ đổi mới quân đội cho tới cải tổ đội tuyển bóng đá quốc gia đã mang nhiều tai tiếng. Những nhóm lãnh đạo này trong nhiều trường hợp vượt quyền lực của các cơ chế chính quyền. Thủ tướng là vị trí hành chính cao nhất trong chính phủ nước Cộng hòa Nhân dân Trung Quốc. Nhưng sự phân quyền đôi khi không rõ rệt lắm như trường hợp hiện nay với ông Tập Cận Bình là Tổng bí thư kiêm Chủ tịch nước. Trên nguyên tắc, thủ tướng chịu trách nhiệm về mặt kỹ thuật trong khi chủ tịch nước trách nhiệm về mặt chính sách. Ai sẽ thay Lý Khắc Cường? Lý Khắc Cường từng được xem là ứng viên có thể thay thế ông Hồ Cẩm Đào, trước khi ông Tập Cận Bình giành được vị trí ấy năm 2012 và chỉ định ông Lý làm nhân vật số 2 trong chính phủ Trung Quốc. Ông Lý Khắc Cường là  thành viên chủ đạo trong một nhóm Hệ thống Đoàn thanh niên do Chủ tịch Hồ Cẩm Đào gây dựng lên. Nhưng một thành viên quan trọng trong nhóm đó, Lệnh Kế Hoạch, cố vấn chính trị cao cấp của Hồ Cẩm Đào và phụ tá của ông Lý, bị cách chức cuối năm 2012. Ngay khi đó, báo chí Hong Kong đã liên tục tung tin rằng ông Lý có thể bị thay. Kerry Brown, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc của đại học Sydney nói: “Luôn có những tin đồn về việc Thủ tướng Lý Khắc Cường bị đá khỏi chức vụ. Nhưng vì ông ta giữ một trong những nhiệm vụ khó khăn nhất, cho nên sẽ rất là rủi ro nếu thay thế vào thời điểm này”. Theo tờ International Business Times, dù Lý Khắc Cường bị chỉ trích về khả năng đối phó với khủng hoảng, sự thay thế ông có thể còn tai hại hơn, cho uy tín của Đảng và sự tin cậy đối với nền kinh tế tài chính Trung Quốc mà ông ta đã cố gắng duy trì. Do đó người ta tin rằng, mặc dù được coi là một thủ tướng yếu nhất qua nhiều thập kỷ, Lý Khắc Cường vẫn có thể được ở lại vị trí hết nhiệm kỳ 5 năm cho tới đại hội Đảng 2017. Tuy nhiên International Business Times cũng thừa nhận nếu tình hình kinh tế Trung Quốc tiếp tục xấu đi, số phận của Lý Khắc Cường sẽ khác. Có tin cho rằng thời gian tới ông Lý có thể xin từ chức Thủ tướng và được đưa sang làm “Chủ tịch Quốc hội”, một chức vụ rất cao, nhưng không có thực quyền. Về người có khả năng sẽ thay thế Thủ tướng thay Lý Khắc Cường, một số dư luận cho rằng có 3 ứng cử viên: một là, Bí thư thành ủy Trùng Khánh Tôn Chính Tài. Hai là,  Phó Thủ tướng Uông Dương. Ba là, Bí thư thành ủy Thượng Hải Hàn Chính. H.Phan Theo AFP. AP, Reuters, CNNTop of Form