Mua 1,5triệu tấn xít thải than: Đừng thả 'âm binh' ra đuổi Cập nhật lúc 15:24   (Doanh nghiệp) - Việc mua xít thải than chỉ là cách doanh nghiệp lựa chọn núp dưới chiêu bài bán xít thì mỏ họ sẽ bán cả than ra ngoài. Chiêu bài núp bóng mua xít để lấy than chính phẩm Một doanh nghiệp có trụ sở tại Thái Nguyên mới có văn bản gửi Bộ Công Thương đề xuất xin mua lại 1,5 triệu tấn xít thải than. Lý do là Tổng công ty công nghiệp mỏ Việt Bắc trực thuộc Tập đoàn Than khoáng sản Việt Nam là đơn vị trực tiếp quản lý Mỏ Than Núi Hồng và Mỏ than Khánh Hòa. Hiện hai mỏ này đang có nhu cầu giải phóng mặt bằng, mở rộng sản xuất, tăng sức chứa Xít thải than, tránh tràn trôi trong mùa mưa. Hằng năm, hai mỏ trên có số lượng bã xít thải than không sử dụng. Vì thế, công ty này đề xuất xin mua lại 1,5 triệu tấn xít thải than để phục vụ nhu cầu sản xuất của mình. Trước thông tin trên, trao đổi với Đất Việt, ngày 16/1, TS Nguyễn Thành Sơn - nguyên Giám đốc Ban quản lý các dự án than đồng bằng sông Hồng thuộc Tập đoàn Công nghiệp than - khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) cho biết: "Câu chuyện này cũng như bài học trong khai thác than ở Quảng Ninh trước đây từng gặp phải, thực tế là doanh nghiệp sử dụng chiêu bài mua xít than nhưng sẽ "ăn cắp" than chính phẩm giữa ban ngày.   Một DN muốn mua 1,5 triệu tấn xít than Cụ thể, họ sẽ đăng ký mua xít than, nhưng có khi trên các xe chở xít than, bên dưới là than chính phẩm, còn bên trên là một lớp xít bên ngoài. Nên về hoạt động này hoàn toàn phải cấm, vì nguyên tắc mỏ phải quản lý cả xít và than chính phẩm, chất độc hại, sau này còn quyết toán. Hiện không có đơn vị nào dùng xít than để tái sử dụng, trên thế giới cũng vậy. Sử dụng chế tạo than chính phẩm còn không hiệu quả thì dùng xít than có thể làm gì? Đặc biệt, kế hoạch mua 1,5 triệu tấn coi thế mà lớn lắm, nó bằng 10 năm sản lượng của 1 mỏ khai thác than như Than Núi Hồng, mà kéo dài trong khoảng thời gian dài như vậy thì núp dưới chiêu bài không biết họ chở được bao nhiêu than chính phẩm của mỏ ra ngoài, thiệt hại vô cùng lớn. Mặt khác, xít thải trừ khi có nhà máy sàng mới ra xít, còn không thì rất ít, trung bình từ than nguyên khai, sàng sẩy trước khi vào nhà máy điện sẽ thu 85% than, 15% xít thải. Với 2 mỏ than Núi Hồng và Khánh Hòa hiện đang là 500.000 tấn/năm, vậy sản lượng xít than sẽ là 75.000 tấn/năm, vậy 1,5 triệu tấn thì phải đến 10 năm mới đủ, vậy trong thời gian này, họ khai thác lấy thêm được bao nhiêu than chính phẩm?.  Bên cạnh đó, đặt thêm câu hỏi, theo ông Sơn, còn nếu xít thải than mà chế biến được thì không mỏ nào dại không chế biến để đỡ chi phí cho than chính phẩm, làm gì phải mất công bán ra ngoài, với giá siêu rẻ, thậm chí còn cho không. Chỉ cần như vậy là sẽ thấy rõ vì sao họ đăng ký mua cả 1,5 triệu tấn. Thực chất có mua xít thải than đó để không cũng không làm được gì, xít thải than về nguyên tắc phải trên 55% là đất đá, vì nó là than lẫn đá, đá lẫn than, tỷ lệ đá cao hơn than, còn thu hồi được than từ xít thải đó vô cùng khó. "Nếu chúng ta đồng ý cho doanh nghiệp này mua xít thải than, sẽ có nhiều nguy hại, một là, doanh nghiệp được cho phép mua xít than sẽ trộn than chính phẩm vào xít bán dưới dạng xít, với giá của xít, như vậy chúng ta mất than. Hai là,trong quá trình vận chuyển với than chính phẩm, họ sẽ để than chính phẩm bên dưới, phủ một lớp bên trên là xít than, cơ quan chức năng khó phát hiện, cứ thế nó vận chuyển bán cho các công ty xi măng với giá cao. Hiện tại ở Việt Nam chưa có cơ sở nào khai thác, tái sử dụng, tách được thành phần than trong xít than. Về môi trường thì xít than không độc, nó chỉ bẩn, rất đen, từ trước đến nay với xít thải than thì không cần xử lý gì, đã gọi là xít thải ra thì nó đánh đống để một chỗ, quản lý thành một đống chất thải, nó vẫn được quản lý, chứ không phải cho bán ra ngoài một cách vô tội vạ. Còn nếu quản lý về mặt kỹ thuật thì phải quản lý từ trong vỉa, trong mỏ khai thác được bao nhiêu tấn, về mặt địa chất lấy lên thành than chính phẩm bao nhiêu tấn, còn lại bao nhiêu tấn, cộng số lượng vào không được chênh lệch. Nghĩa là cả than chính phẩm và chất thải phải được quản lý, sau này đối chiếu xem có đúng theo báo cáo hay không. Và trong mỏ luôn thiết kế khai trường, thải ra bao nhiêu xít cũng quy hoạch địa điểm giữ chất xít này, không chuyển đi đâu, đây là chất thải phải được quản lý, chứ không phải để xử lý. Còn nếu xử lý biến nó thành than chính phẩm cũng đắt, làm được thì mỏ đã không bán", ông Sơn phân tích. "Cho mua kiểu này thì không khác nào thả âm binh ra đuổi", ông Sơn khẳng định. Gạch từ xít thải than giá thành cao Trong một góc độ khác, theo nguyên Giám đốc Ban quản lý các dự án than đồng bằng sông Hồng, khả năng sử dụng nguồn đá xít thải từ các nhà máy tuyển than để làm nguyên liệu sản xuất gạch phục vụ cho xây dựng, đã được nhiều nơi làm. Quy trình ở đây là mua xít than về rồi nghiền ra, trộn với thép để thành gạch nung xít than, như hiện nay ở Cửa Ông làm nhiều. Tuy nhiên, để làm nguyên vật liệu sản xuất gạch, đá xít tuyển than Hòn Gai và Cửa Ông cần phải được tuyển để tận thu than, sau đó mới đưa phần xít nghiền nhỏ hơn 3mm và làm như quy trình gạch từ nguyên liệu đất sét, nhưng có điểm khác biệt ở chỗ là không dùng than để nung. Nhưng giá thành sản xuất gạch từ đá xít thải là tương đối cao, nên nó không phải phương án được khuyến khích. Ở Nga, công nghệ sản xuất từ nguyên liệu đá xít thải cũng đã được áp dụng tại các nhà máy tuyển than Abasebxki, Karagandiski, Novokuznheski vùng Luski. Ở Pháp, Occidental Industries (OCI) là Công ty nổi tiếng thế giới về chuyển giao công nghệ sản xuất gạch từ xít thải. Một quốc gia khác là Trung Quốc cũng là nước triển khai áp dụng rộng rãi công nghệ sản xuất gạch từ xít thải. Hiện nay, có 3 trung tâm chuyên tư vấn chuyển giao công nghệ sản xuất gạch từ xít thải mỏ ở Bắc Kinh, Hắc Long và Sơn Đông. "Với Việt Nam, kỹ thuật làm các sản phẩm này chưa phổ biến, cũng không thể làm rộng rãi, nên việc thu mua xít than với số lượng lớn, không khác nào bật đèn xanh cho các doanh nghiệp núp bóng dưới chuyện mua bán xít than để đưa than chính phẩm ra bên ngoài, ăn cắp một cách đúng Luật", ông Sơn nói rõ. Về chuyện doanh nghiệp này đề xuất văn bản lên Bộ Công thương xin ý kiến, thì cũng chỉ là lấy danh cho có vẻ chặt chẽ, chứ còn chuyện mua bán, kinh doanh thì phải là giữa doanh nghiệp với Tập đoàn TKV. Ở Quảng Ninh trước đây, dưới danh nghĩa mua xít than, ông trong mỏ thì ăn cắp than chính phẩm tuồn ra ngoài, còn ông doanh nghiệp bên ngoài thì lấy than đó ra ngoài kinh doanh. Quảng Ninh sau khi chứng kiến bài học đau đớn ấy, thì bây giờ đã cấm chở xít than, có như vậy mới quản lý được việc ăn cắp than thổ phỉ. Còn trên Thái Nguyên 2 mỏ Núi Hồng và Khánh Hòa nếu cho bán xít than thì sẽ mất hết than như Quảng Ninh trước đây, ai quản lý được?  (Theo Đất Việt) Châu An