10:05

Hồ sơ Trung Quốc tiến ra đại dương: Mộng bành trướng và tiềm lực quân sự Bài 1: Đối ngoại Trung Quốc  Bài 2: Chiến lược địa chính trị và triển khai hải quân  SGTT.VN - Tháng 10.1992, tại đại hội Đảng lần thứ 14, Tổng bí thư Giang Trạch Dân nhấn mạnh “nhiệm vụ của quân đội Trung Quốc từ đây trở đi là bảo vệ thống nhất đất nước, toàn vẹn lãnh thổ và quyền lợi trên biển”. Đây là lần đầu tiên một chủ tịch quân ủy Trung Quốc (TQ) nói về “quyền trên biển”. Nếu như “toàn vẹn lãnh thổ” trong vùng không bị phá vỡ bởi ý muốn độc lập của Đài Loan, thì mục tiêu chiến đấu để tranh biển của TQ sẽ là nhằm đến các đối tượng đe dọa quyền lợi biển của TQ, tức Philippines, Việt Nam, sau đó là Nhật, Ấn. Các hạm đội TQ còn đi xa hơn khi dự liệu Nhật và Ấn sẽ đưa hải quân vào Biển Đông để hỗ trợ các quốc gia chống lại TQ nếu xảy ra sự cố ở Biển Đông nhằm giảm áp lực của TQ ở Biển Nhật Bản và bảo vệ các khu vực mà Ấn đã khai thác cùng Malaysia và Việt Nam ở Biển Đông. Các tầm bắn của của tên lửa đạn đạo đối hạm của TQ Nguồn: Tạp chí Stratford 2010 Trong thời quan chiến tranh lạnh, Hạm đội Bắc Hải (NSF- đóng tại Thanh Đảo) có nhiệm vụ ngăn chặn hạm đội Thái Bình Dương của Liên Xô nam tiến, do vậy phải phối hợp chặt với lục quân. Hạm đội Đông Hải (ESP-đóng tại Ninh Ba) chủ yếu tiếp trợ hậu cần và huấn luyện. Sau khi mối nguy Xô Viết không còn nữa, đã có dấu hiệu TQ đầu tư cho ba hạm đội này đồng đều nhau. Khí tài trọng yếu nhất là các khu trục hạm lớp Luhai 112 và 113 vẫn ở Hạm Đội Bắc Hải. Nhưng đã có chỉ dấu của việc chuyển hướng xuống phía Nam. Năm 2002, khu trục hạm lớn nhất Luhai 6000 tấn đã chính thức về biên chế Hạm đội Nam Hải (SSF- đóng tại Trạm Giang). Cũng trong giai đoạn 2002, Hạm đội Bắc Hải vẫn là hạm đội trang bị tốt nhất. Ít nhất ba trong số năm tàu ngầm hạt nhân lớp Ha và một SSBN (tàu ngầm hạt nhân có tên lửa đạn đạo) nằm trong biên chế NSF. Theo bố trí thì Hạm đội Đông Hải và Hạm Đội Bắc Hải sẽ đảm trách chặn Nhật Bản tiến về nam. Đồng thời hạm Đội Đông Hải chịu trách nhiệm tiếp vận cho Hạm Đội Nam Hải hoạt động ở biển Đông và Ấn Độ Dương và Hạm Đội Đông Hải sẽ nhận nhiệm vụ tấn công Đài Loan. Đặc biệt hải quân TQ đã thành lập một căn cứ tàu ngầm quy mô lớn tại đảo Hải Nam, cho phép Hạm Đội Nam Hải triển khai nhanh hơn các khu vực phía Nam, trong đó có Biển Đông. TQ có cổng chính hướng ra Thái Bình Dương và cổng sau lưng nằm trong Nội Á. Suốt lịch sử, bạn và thù của TQ không đến từ cổng chính. Người Mông Cổ, Tartars, Thổ và các bộ lạc đã đến và tấn công TQ từ cổng lục địa, không phải biển. Sự thịnh vượng và các mối phiền nhiễu đến từ cả hai cổng. Tuy nhiên, chỉ ở cổng giáp biển mà TQ đã bừng tỉnh và cải cách, và cũng chính bởi sự bừng tỉnh này đã khiến TQ tìm mọi cách để thống trị Biển Đông, qua Ấn Độ Dương bằng nhiều cách. Các chiến lược chuỗi ngọc trai, chiến lược phong tỏa biển, phòng tuyến hai lớp tranh giành biển và đảo với Nhật, Bắc Triều Tiên, Hàn Quốc, các nước Đông Nam Á, cộng với đe dọa các đối tác khai thác biển của Việt Nam và phớt lờ luật pháp quốc tế chính là những mảnh nhỏ của bức tranh tổng thể. Bức tranh của một cường quốc mới nổi bị ám thị về quá khứ, lo âu về vị thế mới và được đốt nóng bởi chủ nghĩa dân tộc cực đoan vốn thường xuất hiện sau thời gian dài trong vị thế nhược tiểu.  Các khu vực lâm chiến giả định của ba hạm đội hải quân TQ Nguồn: Tạp chí Stratford 2010 Những bất cập kỹ thuật Cho dù là một lực lượng hải quân mạnh nhất nhì châu Á với tầm ảnh hưởng lớn ở Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, hải quân TQ vẫn đang đứng trước những bất cập kỹ thuật mà giới hải dương học gần đây từng đề cập đến. Chính hải quân TQ nhận ra các thiếu sót về khí tài và những khó khăn để điều chỉnh mặt thiếu sót này. Tướng Tào Cương Xuyên, chủ nhiệm Tổng cục Quân khí và sau này là bộ trưởng bộ quốc phòng TQ đã từng than phiền rằng lương bổng thấp đã khiến quân đội nước này khó giữ các nhà khoa học và nghiên cứu giỏi và ông này cũng cho rằng công việc phát triển khí giới là một công việc không dễ dàng[1] Công tác bảo trì và cung ứng khó khăn vì có nhiều hạng mục nhập từ nước ngoài, theo đó gieo ảnh hưởng về thiết kế đối với các tàu mới đóng. Do vậy huấn luyện nhân sự để bảo trì, tiếp liệu và kể cả thử vận hành đều gặp các thách thức không nhỏ. Những thiếu sót này làm giảm hiệu năng của hệ thống tàu chiến và càng trầm trọng hơn khi TQ có thói quen xây dựng các lớp tàu nhỏ từng loạt từ hai đến bốn chiếc. Giới hải quân TQ đang ra sức cải tiến tính phù hợp của hệ thống và mẫu số chung để bảo trì thiết bị cũng như các hệ quả của mua sắm trong hạn chế ngân sách, xây dựng tàu với thiết bị hỗn tạp và hạn chế bảo trì đại trà do lượng sản xuất các lớp tàu quá ít. Sự cố tàu ngầm lớp Ming 361 làm tổn thất 70 thủy thủ nằm 2003[2] cũng được quy cho công tác bảo trì chưa đạt chuẩn. Khả năng đối chọi trên không Muốn được xem là siêu cường biển hiện đại thì phải mạnh về không lực, cả máy bay có và không người lái, cũng như về tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo. Hải quân TQ đã cố gắng nâng cấp bằng cách đưa vào hoạt động tàu Luyang II lớp DDG. Hệ thống dạng Aegis của con tàu này là loạt đầu tiên của hải quân TQ có thể cung cấp năng lực không đối không trên diện rộng tốt hơn cho họ. Những chiến hạm đời trước chỉ có khả năng tự vệ điểm. Hệ thống phòng thủ điểm (point-defense) được thiết kế để tự vệ đối với chính các con tàu trang bị hệ thống còn hệ thống phòng thủ diện (area-defense) sẽ có khả năng bảo vệ một nhóm các con tàu. Khác biệt nằm ở chỗ hệ thống phòng thủ diện có tầm và khả năng phát hiện, tiến đánh nhiều mục tiêu cùng lúc. Các tàu lớp Luda và Jianghu không có hệ thống đối không (surface to air); và bốn con tàu lớp Sovremenny mua từ Nga có hệ thống SA-N-7 phòng thủ điểm. Các tàu lớp Luhu, Luhai, Jiangwei trang bị tên lửa Crotale của Pháp hay phiên bản TQ, tức HQ-6/7 cũng là những hệ thống phòng thủ điểm. Còn các tàu lớp Luyang I và Luzhou rồi Luyang II dù có tên lửa AAW, nhưng cũng thiếu khả năng phòng thủ diện rộng. Khả năng đánh tàu ngầm (ASW)cũng là một điểm yếu của hải quân TQ. Khả năng phát hiện tàu ngầm, đặc biệt là từ phía tàu trên mặt nước là không đơn giản. hải quân TQ chưa có khả năng tận dụng các kỹ thuật ASW có sẵn, đặc biệt trong điều kiện phát hiện thụ động dù các kỹ thuật này đã có mặt 40 năm. Ngoài ra hải quân TQ cũng không có các nguồn lực chống tàu ngầm trên không (airborne ASW), họ chỉ có vài chục máy bay theo nhiệm vụ này. Các thông tin cho thấy hải quân TQ chưa triển khai hệ thống dò âm thanh tại vùng biển của họ. Trong hai thập kỷ qua, TQ đã cố gắng cải tiến hạ tầng thông tin. Các cải tiến kỹ thuật đã tạo động lực cho thương mại hóa khoa học và họ đã cố kết hợp những tiến bộ này với thương mại, ngân hàng, vận tải và gia tăng sức vận hành của các mạng thông tin hàng không, hàng hải, tàu lửa trên cơ sở điện toán. Công nghiệp điện tử phục vụ chiến tranh của TQ dành ưu tiên cho radar trên tàu, các thiết bị và hệ thống thám báo điện tử đi cùng tàu chiến. Công ty xuất nhập khẩu điện tử và công ty xuất nhập khẩu cơ giới chính xác phải hỗ trợ đặc biệt cho phát triển tên lửa cho hải quân TQ. Kết luận: Tính từ khi vẫn còn trao đổi khoa học kỹ thuật với Liên Xô và ứng dụng học thuyết phòng thủ bờ biển (coastal defense) đến nay, TQ đã lập ra một hệ thống lý luận liên quan đến hải dương, hải quân bao gồm kỹ thuật, tầm bắn, lý do kinh tế, địa chính trị, tuyên truyền để ủng hộ cho việc khống chế biển và cả các đại dương. Trong đó, TQ cũng chuẩn bị những công việc liên quan pháp luật và cử học giả bảo vệ ý đồ của mình, dẫu rằng các lý lẽ về đường chữ U và quyền lịch sử là hoàn toàn không phù hợp với UNCLOS. Không giấu việc muốn ngoi lên vị trí một siêu cường bằng kinh tế, quân sự, địa chính trị và cả sức mạnh mềm, TQ đã tự cho phép mình vẽ lên và thực hiện những vành đai trên biển, trên không và trên bộ sao cho đạt được các mục đích họ đã đề ra. Chủ nghĩa dân tộc được đề cao, làm nhiên liệu thúc đẩy và làm có vẻ hợp lý cho các hoạt động bất chấp luật pháp quốc tế nhìn từ trong nội bộ TQ. Điều này cực kỳ nguy hiểm vì TQ đang trượt trên một con đường khác với đa phần thế giới, lại thiếu sự chấp nhận phản biện, nên cuộc phiêu lưu đó sẽ vẫn tiếp diễn. LÊ VĨNH TRƯƠNG (TỔNG HỢP)