EVN được tăng giá điện tới 20%/năm: Độc quyền, dễ tiêu cực? Cập nhật lúc 11:01 (Thị trường) - “Thị trường điện tại Việt Nam còn nhiều bất cập, đó là EVN vẫn đang độc quyền về điện và bản thân giá điện cũng chưa công khai, minh bạch”. Giao cho độc quyền Bộ Công thương đang trình Dự thảo về cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân để xin ý kiến các Bộ, ngành. Theo đó, EVN được phép tăng giá tối thiểu 3 tháng/lần nếu các thông số đầu vào hình thành giá điện thay đổi, với mức tăng mỗi lần 3 - 5%, mức tăng tối đa là 20%/năm. Thẩm quyền của Bộ Công thương về việc tăng giá điện cũng tăng tương ứng từ 20% lên đến 40% mỗi năm. Trước vấn đề trên, trao đổi với Đất Việt, chuyên gia năng lượng Ngô Đức Lâm cho rằng không nên cho phép EVN được điều chỉnh tăng giá điện trong thời điểm này. Theo ông Lâm, thị trường điện tại Việt Nam hiện nay còn tồn tại nhiều bất cập, đó là EVN vẫn đang độc quyền về điện và bản thân giá điện cũng chưa công khai, minh bạch. Vì vậy vị chuyên gia đặt câu hỏi, việc để EVN tự chủ về giá điện liệu có khách quan và công bằng hay không?   Chuyên gia năng lượng Ngô Đức Lâm cho rằng không nên cho phép EVN được điều chỉnh tăng giá điện trong thời điểm này. Ảnh: vneconomy “Người dân cần sự minh bạch hóa, rõ ràng rồi sau đó mới giao quyền cho họ được. 2 yếu tố này chưa thực hiện được thì hiện nay giao cho EVN quyền tăng giá bao nhiêu thì dân càng thiệt thòi bấy nhiêu. Thực tế hiện nay, việc phát điện cạnh tranh của chúng ta chưa hoàn thành. Việc bán điện cạnh tranh thì mới khởi mào. Điều đó có nghĩa là EVN vẫn còn ở vị thế độc quyền rất cao. Việc giao quyền tăng giá điện cho một đơn vị độc quyền thì không nên. Chỉ khi nào ngành điện hoạt động theo cơ chế thị trường thì nhà nước mới không nên tham gia và để EVN chủ động. Việc này cần phải xem xét thận trọng”, ông Lâm nhấn mạnh. Đánh giá thêm về dự thảo mới của Bộ Công thương, ông Lâm cho rằng, nếu EVN được chủ động tăng giá điện thì chắc chắn trong thời gian tới, người dân và các doanh nghiệp sẽ thêm lo lắng. “Điều này sẽ xảy ra mấy vấn đề tiêu cực. Thứ nhất giá điện chỉ tăng chứ không có giảm. Thứ hai thực chất việc tăng giá điện đó đã thật sự đúng chưa? EVN tăng giá nhưng so với chất đầu vào đã đúng chưa? Chưa có cơ quan nào giám sát thật sự cả.  Ngoài ra mối quan hệ giữa Bộ Công thương và EVN hiện nay nhiều người còn phân vân. Bộ Công thương là cơ quan quản lý nhà nước phải đứng ngoài. Nhưng trong trường hợp này cái đó đúng chưa? Còn rất nhiều vấn đề phải bàn và làm rõ ở đây”, ông Lâm nói. Dễ lách luật? Về đề nghị điều chỉnh thời gian tăng giá điện tối thiểu từ 6 tháng (Theo Quyết định 69 đang có hiệu lực) xuống 3 tháng/lần theo dự thảo mới của Bộ Công thương, vị chuyên gia cho rằng dễ phát sinh các vấn đề tiêu cực. Theo ông Lâm, với Quyết định 69, EVN không được phép tăng giá điện mà chỉ là đơn vị đề xuất. Ngoài ra, trong trường hợp tăng giá điện từ 5-10%/lần thì bắt buộc phía Bộ Công thương phải xin ý kiến của Thủ tướng chính phủ. “Việc tăng thời gian điều chỉnh lên nhiều lần tôi nghĩ là cách để doanh nghiệp lách phải xin ý kiến của thủ tướng chính phủ. Trước đây nếu tăng ở mức 5-10% thì phải có ý kiến của Thủ tướng chính phủ. Bởi vậy bây giờ họ muốn điều chỉnh mức dưới 5%/lần tăng giá điện để tránh việc trình chính phủ. Việc này về cơ bản không khác gì tăng như cũ cả. Cái chính là người dân vẫn phải chịu thiệt. Tôi nghĩ cái đó thì không nên”, ông Lâm nêu quan điểm. Trước ý kiến của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) về việc tăng quyền tăng giá điện cho EVN lên 20%/năm, cho Bộ Công thương lên tới 40% là sự mở rộng thẩm quyền tương đối lớn, ông Lâm khẳng định hoàn toàn đồng ý với nhận định trên. Ông Lâm dẫn chứng, từ năm 1995 đến nay, dù lạm phát của Việt Nam có sự biến động mạnh giữa các năm, nhưng không có năm nào vượt quá 20%. Vì vậy, theo ông Lâm cần phải có sự cân nhắc, xem xét, tính toán mức điều chỉnh cho phù hợp với giá điện trong nước và thế giới. Quốc hội phải giám sát Từ thực tế quan sát, ông Lâm cho rằng, thời gian qua ngành điện lực của Việt Nam tồn tại rất nhiều bất hợp lý nhưng chưa được xem xét, nhìn nhận một cách khách quan. Lý giải điều này, ông Lâm nói: “Thời gian vừa qua việc giám sát giá điện chúng ta giao cho Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Hội Người tiêu dùng. Tuy nhiên đây là những cơ quan không có chuyên môn. Điện lực là ngành chuyên sâu, đòi hỏi những kiến thức và kỹ năng thực tế. Cho nên, thực tế là nhiều đoàn khi giám sát không nắm được vấn đề chuyên môn dẫn tới hiệu quả chưa thực sự như mong muốn. Ngoài ra hiện nay việc công khai, minh bạch điện dù về danh nghĩa là rất cụ thể, rõ ràng nhưng nó chỉ là hình thức. Ngành điện lực nói công bố cụ thể về giá trên website, cổng thông tin điện tử, công khai trên báo chí, công khai trong họp báo, có đoàn này đoàn kia đại diện nhân dân. Nhưng công khai minh bạch đó không đúng thực chất. Điều người dân và các chuyên gia cần giá đầu vào thì không công khai, họ chỉ tính giá đầu ra. Điều quan trọng là việc này làm không theo Luật. Người được cử đi giám sát thì không có chuyên môn thì rất khó phản biện, đưa ra các ý kiến”. Để giải quyết tình trạng trên, chuyên gia năng lượng Ngô Đức Lâm khẳng định phải thay đổi cơ chế quản lý, đặc biệt phải gia tăng vai trò giám sát của Quốc hội. “Tôi cho rằng ở đây quốc hội phải giám sát giá điện, không nên đứng ngoài cuộc. Chức năng của Quốc hội là giám sát sự hoạt động của ngành điện lự thì phải có giám sát. Để tránh tình trạng đơn vị được cử đi giám sát không có năng lực chuyên môn, giám sát ít hiệu quả, Quốc hội phải mời các chuyên gia độc lập, có chuyên ngành, hiểu biết và vô tư để tiến hành các công việc cụ thể. Khi mọi thứ công khai, minh bạch, việc tăng giá điện được thực hiện rõ ràng thì chắc chắn người dân sẽ không phản đối. Đồng thời dựa vào kết quả giám sát của các cơ quan độc lập, Quốc hội có thể quyết định chấp nhận tăng giá điện hay không”, ông Lâm khẳng định. (Theo Đất Việt) Hoàng Nam  Giá điện… ô-van! Thời gian dài trước đây hễ xăng dầu, than tăng giá là y như rằng Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) lại nhấp nhổm đòi tăng giá với lí do đầu vào sản xuất tăng. Nay giá xăng dầu giảm đã mấy tháng, xuống gần 70% song có vẻ giá điện đang “án binh bất động”. Cách đây chưa lâu khi hàng loạt hóa đơn tiền điện của người dân tăng vọt, khiến dư luận bức xúc, EVN đã phải trình 3 phương án bậc thang giá để chuyên gia, người dân tham khảo, lựa chọn. Tuy nhiên cái “thang” ấy chiều cao không đổi, tức giá điện cao nhất vẫn là 2.587đồng/kW. Vậy là các đối tượng dùng điện phải tự thỏa thuận với nhau xem theo phương án nào có lợi. Cái “thang” giá điện có gì bí mật, phải chăng đó là bí quyết kinh doanh của EVN? Chưa trông đợi việc giảm giá song ta hãy xem cái “thang” giá điện hiện nay đã hợp lí hay chưa? Hãy hình dung chiếc thang tre để xem EVN đã vận dụng "đóng" giá điện bậc thang ra sao: Thông thường chiếc thang được đóng theo nguyên tắc bậc ở chân thang rộng, càng lên cao càng thu hẹp lại để bảo đảm an toàn chịu lực. Nhưng EVN đã thiết kế “thang” giá điện theo nguyên tắc khác biệt, chỉ thu lợi cho người “bán thang” chứ không phải vì người “leo thang”. Xem khoảng cách giữa các bậc thang của EVN đã “đóng”: Bậc 1: 1.484 đồng/kW; bậc 2: 1.533 đồng/kW; bậc 3: 1.786 đồng/kW; bậc 4: 2.242 đồng/kW; bậc 5: 2.503 đồng/kW; bậc 6: 2.587 đồng/kW. Tương ứng độ rộng các bậc thang lần lượt là: 49 đồng; 253 đồng; 456 đồng; 261 đồng và 84 đồng. (Lúc này bậc 6 cao hơn bậc khởi đầu là 1.103 đồng, tương đương tăng 74%). Sơ đồ “thang” giá này cho thấy khoảng từ bậc 2 đến 5 có độ rộng “khủng” nhất. Lẽ ra theo nguyên tắc “thang tre” khi bậc đầu độ rộng là 49 đồng thì các bậc trên phải ngắn dần (chẳng hạn là 47; 45; 43; 41 đồng…). Nhưng EVN đã không theo nguyên tắc đó, bảng giá của họ thực ra là giá điện… ô-van, phình rất to ở giữa chứ đâu phải hình thang. Với "chiếc ô-van" giá này, chỉ người dùng bậc đầu (50kW) hưởng giá thấp. Tuy nhiên với mức sống và tiêu thụ điện của dân ta hiên nay thì số người dùng bậc giá đầu không nhiều, nếu không nói là rất ít. Mức tiêu thụ điện phổ biến các hộ ở nông thôn đều trên 50 đến 100kW. Con số người dùng điện ở các mức là bí mật của EVN, cùng với sự không minh bạch các yếu tố cấu thành giá điện có lẽ là “bí quyết kinh doanh” của họ. EVN cho rằng giá điện bình quân đang là 1.622,01đ/kWh, cần nâng lên. Tuy nhiên nếu bạn thử cộng 6 mức giá điện tại bảng trên chia 6 thì phải là 2.202đ/kW. Không hiểu vì sao kết quả lại được EVN hạ xuống như vậy. Thực tiễn tiêu thụ điện còn khác xa cái gọi là giá bình quân. Ví dụ số hộ dùng bậc 1 là 1, số hộ dùng bậc 3, 4, 5… là 100 thì giá điện bình quân là bao nhiêu? nó sẽ tiệm cận giá bậc cao chứ không thể gần giá gốc. Nhìn vào “chiếc ô-van” giá trên đây mọi người có thể đoán ra, số hộ dùng điện ở những bậc nào là nhiều nhất, và bên bán điện lợi nhiều hay ít chính là ở nhóm này. Tại sao EVN không theo nguyên tắc “đóng thang” đúng nghĩa? Tại sao họ không hạ độ cao của cây thang (2.587đ) xuống 1.747đ hay 1.800đ… chẳng hạn? Lẽ ra với mức tiền điện nhiều hộ tăng vọt như mấy tháng Hè vừa qua, EVN phải lắng nghe rồi thu hẹp “chiều rộng” bậc và hạ chiều cao “cây thang” giá xuống cho phù hợp mức sống của người dân? Nhưng EVN vẫn đang “chùng chình” giữ giá điện hiện nay và biết đâu khi có thời cơ sẽ tăng giá tiếp để tối đa hóa lợi nhuận.  EVN là doanh nghiệp nhà nước, đang độc quyền mua bán điện. Có thể nói, điện là trụ đỡ của nền kinh tế. Vai trò, trách nhiệm của EVN rất lớn và vinh dự. Cái mà EVN mang lại lợi ích lớn nhất cho Quốc gia chính là tạo điều kiện để nền kinh tế tăng trưởng mạnh mẽ. Nếu chỉ vì lợi nhuận của EVN để so đo, tính toán thì nền kinh tế sẽ thiệt hại không nhỏ, lợi riêng đó cao đến mức nào cũng không thể bù đắp. Nếu người lãnh đạo vĩ mô nhìn rõ điều này thì rất cần có bàn tay cứng rắn để “uốn nắn” EVN, trước hết là “chỉnh” lại cách đóng "chiếc thang ô-van" giá điện. (Theo Báo Người cao tuổi) Đinh Hoàng