TS Lê Hồng Sơn: “Bổ nhiệm người nhà cũng là tham nhũng” Cập nhật lúc 10:39   (Tin tức thời sự) - “Tôi cho rằng để tồn tại tình trạng bổ nhiệm người nhà làm quan ở các địa phương, các ngành cũng là một dạng tham nhũng”. Ngày 20/10, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã giao Bộ Nội vụ tiến hành thanh tra công vụ các phản ánh liên quan tới việc lãnh đạo địa phương “bổ nhiệm người nhà” vào các đơn vị do mình phụ trách, quản lý và báo cáo trước ngày 30/10. Nhìn nhận về vấn đề này, TS Lê Hồng Sơn, nguyên Cục trưởng Cục kiểm tra VBQPPPL (Bộ Tư pháp) đã bày tỏ nhiều băn khoăn, trăn trở cũng như đưa ra các giải pháp nhằm hạn chế tình trạng lãnh đạo bổ nhiệm người nhà “đúng quy trình” vào các cơ quan nhà nước. Đất Việt xin đăng tải toàn bộ ý kiến của TS Lê Hồng Sơn! Cả xã hội lo lắng Thủ tướng sốt ruột trước tình trạng lãnh đạo các địa phương bổ nhiệm người thân, người nhà vào các vị trí do mình phụ trách , quản lý và có sự chỉ đạo như vậy là đúng. Hiện tượng này không phải là mới, và lại càng không phải là hiếm lâu nay. Tôi biết ở nhiều nơi, nhiều cơ quan, đơn vị, người ta kéo đàn, kéo lũ con cái, thân thích vào biên chế, vào cơ quan, đơn vị mình quản lý. “Một người làm quan, cả họ được nhờ” là câu nói không hề xa lạ. Thực tế, không chỉ Thủ tướng, tôi nghĩ cả xã hội đều băn khoăn, lo lắng về hiện tượng lạm quyền, bất chấp kỷ cương, phép nước để đưa những người thân thích ruột thịt vào các cơ quan, đơn vị mình, bất chấp tiêu chuẩn, trình độ, yêu cầu bằng cấp. Mà kể cả yêu cầu về bằng cấp cũng được họ lợi dụng chính sách chung, sử dụng ngân sách Nhà nước để cho đi đào tạo theo dạng chuyên tu, tại chức, kể cả đi đào tạo ở nước ngoài cho đầy đủ “mác mỏ”, “hàm cấp”. Quản lý của chúng ta đang thiếu nhiều thứ quá, quá nhiều kẽ hở, bất cập về vấn đề này để cho kẻ xấu, kẻ bất lương lạm dụng.   Theo TS Lê Hồng Sơn, để tồn tại tình trạng bổ nhiệm người nhà làm quan ở các địa phương, các ngành cũng là một dạng tham nhũng. Ảnh minh họa Có thể nói đây là chùm khế ngọt cho những kẻ thoái hóa, biến chất, thậm chí cá biệt có những kẻ đã bị lưu manh hóa trong hệ thống bộ máy nhà nước, trong hệ thống chính trị lạm dụng. Nhìn nhận được vấn đề tiêu cực đó, yêu cầu kiểm tra xử lý vụ việc là một bước tiến trong nhận thức, trong quyết tâm chính trị, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Bộ Nội vụ vào cuộc. Tuy nhiên, trong điều kiện hiện nay, tôi nghĩ Bộ Nội vụ muốn làm cũng không nêu ra được sai trái mang tính bản chất của vấn đề. Bởi lẽ bao nhiêu thủ tục trình tự, bao nhiêu hàng rào ngăn chặn, kể cả lấy phiếu của tập thể  cơ quan đơn vị,  người ta cũng dễ dàng vượt qua bằng đủ các thủ đoạn, mánh lới. Và khi kiểm tra nếu chỉ vào kiểm tra qua hồ sơ, giấy tờ, hời hợt, hình thức thì kết luận cuối cùng luôn luôn làm đúng quy trình chứ không phản ánh được bản chất của sự việc. không khéo, lại giúp cho hợp thức hóa việc sai trái, tiêu cực. Cá biệt, trong nhiều cơ quan tổ chức hiện nay còn có tình trạng bao che cho nhau, còn dĩ hòa vi quý, mũ ni che tai, thậm chí là vô cảm. Cũng giống như hiện nay ngoài xã hội trước những hiện tượng tiêu cực bất công vi phạm pháp luật thì thái độ của phần đông vẫn là hững hờ, vô cảm, thiếu những hành động anh hùng theo kiểu “giữa đường dẫu thấy bất bằng mà tha”. Mà cho dù có đi nữa cũng khá ít, khá cá biệt. Với 1 xã hội như thế thì trong cơ quan đơn vị cũng dễ hiểu tâm lý chung muốn dĩ hòa vi quý, không dám đấu tranh, không dám bảo vệ kỷ cương pháp luật, bảo vệ lẽ phải, càng làm cho tiêu cực nẩy nở, sinh sôi. Thiếu cơ chế giám sát xã hội Ở đây tôi muốn nói rõ hơn và đi sâu vào phân tích vấn đề giám sát xã hội vốn đang thiếu và rất yếu ở Việt Nam. Ở rất nhiều nước, cơ chế giám sát của xã hội trên nền tảng công khai, minh bạch khách quan đã được thực hiện khá tốt. Do đó mà hiện tượng đưa con cháu, những người thân thích vào cơ quan quan lý do mình lãnh đạo, nếu có cũng khá hiếm, khá hy hữu và dễ bị vạch mặt, chỉ tên. Tuy nhiên ở Việt Nam tình hình có vẻ như ngược lại và đáng buồn là đang trái ngược với những gì cha ông ta trong lịch sử đã làm, đã ngăn chặn được. Thực tế, từ xa xưa, các bậc tiền nhân đã chú ý đến việc phòng ngừa hiện tượng tiêu cực, thoái hóa biến chất trong việc này bằng những quy định có tính chất ngăn ngừa từ xa như không cho phép làm quan tại quê hương, bản quán, không cho phép đưa anh em, họ hàng thân thích vào nơi mình làm quan. Nói rộng ra, cơ chế về “cáo tỵ, hồi tỵ” trong công tác nhân sự đã được cha ông ta hình dung và xử lý, ngăn chặn tương đối tốt, không để tình trạng “hóa mù ra mưa” như hiện nay ở một số nơi. Nhìn rộng ra thế giới, để đưa một con người vào bộ máy người ta chịu rất nhiều cơ chế ràng buộc. Trước hết nếu quan chức đó thuộc 1 Đảng cầm quyền nào đó, thì cơ chế giám sát trong Đảng, của các Đảng, của các lực lượng đối lập, của xã hội hết sức chặt chẽ. Chỉ cần sơ sẩy 1 tí là bị phát hiện, bị lật tẩy. Và cái giá phải trả là khá lớn, khá nghiêm khắc. Ta thường nghe thấy những ví dụ mang tính điển hình như: quan chức A thuộc Đảng cầm quyền tiêu cực trong vấn đề quản lý nhân sự khi đưa người thân thích vào làm việc, lập tức bị xử lý trong Đảng cầm quyền, thậm chí phải xin từ chức trong bộ máy Nhà nước. Cơ chế tuyển dụng, sử dụng nhân sự ở phần lớn các nước trên thế giới đều khá chặt chẽ để bảo đảm lựa chọn được những người đủ tiêu chuẩn, đủ điều kiện vào đảm nhiệm 1 vị trí công tác nào đó. Thực tế quy chế của chúng ta hiện nay tưởng như chặt chẽ, nhưng thực chất thì quá thiếu, hoặc quá chung chung, chủ yếu là định tính, hiểu và vận dụng thế nào cũng được. Có quy trình tưởng như rất chặt chẽ, nhiều công đoạn, kể cả ý kiến của tập thể , nhưng người ta dễ dàng vượt qua được hết. Ở đây, tôi muốn nói đến sự thiếu nhân cách và sự vô liêm sỉ của những người có chức, có quyền cố ý đưa con em vào công tác ở cơ quan, đơn vị mình bất chấp tiêu chuẩn, trình độ theo yêu cầu. Hiện tượng này hiện nay không phải hiếm, chỉ có nhân cách và sự liêm sỉ là hiếm, thậm chí quá hiếm. Cho nên mới xảy ra hiện tượng có những nơi 1 đàn con cháu đua nhau, người trước, người sau đi vào cơ quan, đơn vị nơi người nhà mình làm quản lý, lãnh đạo. Tại sao ở 1 cơ quan đơn vị, kể cả bên trên cơ quan, đơn vị đó đều có đầy đủ bộ máy được đặt ra để thanh tra, kiểm tra, nhìn nhận, đánh giá và ngăn chặn các hành vi tiêu cực của các vị lãnh đạo nhưng dường như người ta chẳng hoạt động, thực hiện đúng nhiệm vụ của mình? Thực tế, mọi cơ chế đều bị vô hiệu hóa ở những nơi kẻ sâu mọt làm quan, làm lãnh đạo. Người ta dễ dàng bưng tai, bịt mắt cấp trên, các cơ quan có thẩm quyền cũng như xã hội để lạm quyền trong việc tuyển dụng và sử dụng nhân sự trong cơ quan, đơn vị mình. Hoàn thành thể chế là nhiệm vụ cấp bách Những vấn đề báo chí, công luận phản ánh thời gian qua về việc bổ nhiệm cán bộ tôi cho rằng đó chỉ là “phần nổi của tảng bang”  mà thôi. Hiện tượng tuyển dụng, bổ nhiệm đề bạt những người thân thích hiện đang khá tinh vi và khá phổ biến ở nhiều cơ quan, đơn vị. Công luận, báo chí chỉ có thể phát hiện được những trường hợp vi phạm nghiêm trọng, quá lố, bất chấp mọi kỷ cương phép nước. Việc xử lý phần nổi của tảng băng cho nghiêm, cho đúng cũng là góp phần vào xử lý phần chìm của tảng băng hiện nay đang tương đối nghiêm trọng, phổ biến ở nhiều nơi. Để giải quyết vấn đề này, theo tôi chúng ta cần tập trung hoàn thiện thể chế. Thứ nhất là thể chế trong Đảng. Thứ hai đó là thể chế trong hệ thống cơ quan nhà nước cũng phải được củng cố, hoàn thiện để giám sát, ngăn chặn. Công khai, minh bạch, công bằng, thực chất ở tất cả các khâu trong quy trình tuyển chọn từ việc định ra tiêu chuẩn tuyển chọn, ra đề, hỏi thi, chấm thi… nhằm phát hiện, lựa chọn cho được người tài, người có năng lực thực sự để bổ nhiệm vào vị trí cần thiết là yêu cầu số 1 hiện nay. Tiếp theo đó là phải tổ chức thực hiện rất nghiêm chuẩn để sao cho những người có chức vụ lãnh đạo, quản lý không dám, không thể tùy tiện can thiệp, thò bàn tay bẩn của cá nhân vào việc tuyển dụng, sử dụng bổ nhiệm, đề bạt nhân sự trong cơ quan, đơn vị mình. Mọi hành vi vi phạm sẽ được phòng ngừa,ngăn ngừa từ xa như cách làm của các cụ ta ngày xưa. Đồng thời nếu có xảy ra vi phạm cũng kịp thời phát hiện, xử lý, ngăn chặn. Như vậy cơ chế kiểm tra, giám sát theo nhiều kênh khác nhau cũng phải được thiết lập một cách chặt chẽ nhằm ngăn chặn tiêu cực, lựa chọn cho được nhân tài. Ngoài ra cần phải nâng cao trách nhiệm của chính các cán bộ, công chức, viên chức của cơ quan đơn vị đó. Hiện nay cũng còn khá nhiều vấn đề cần bàn. Người ta bưng tai, bịt mắt, a dua theo số đông, kể cả những vấn đề chướng tai, gai mắt cũng không dám nói, không dám ngăn, miễn là được bình yên. Họ sợ va chạm, sợ phản biện, không dám đứng ra để bảo vệ cái chung. Đây là hiện tượng hết sức đáng buồn trong 1 bộ phận cán bộ công chức, viên chức, nhân viên trong các cơ quan công quyền. Nó cũng phản ánh sự xuống cấp về mặt nhận thức, về đạo đức trong xã hội rất đáng báo động hiện nay. Một vấn đề khác tôi đã từng nói rất nhiều lần là cần phải có sự cạnh tranh, phải có cơ chế đối trọng, để người tài bật ra những quan điểm, ý tưởng, dự định. Qua đó những người có trách nhiệm mới có thể nhìn nhận, đánh giá lựa chọn. Chúng ta cũng cần học hỏi các nước, một vị trí chúng ta nên đưa từ 2-3 người để thi tuyển, để lựa chọn. Những người này cần phải có chương trình, kế hoạch, báo cáo công khai, tranh luận công khai, phải có sự cạnh tranh công bằng, minh bạch. Cơ chế “Một mình một ngựa” như hiện nay thì rất khó lựa chọn được người tài giỏi, kéo theo đó là tiêu cực, tham nhũng, là định chức, định giá mà dư luận đã nói nhiều. Đây là một dạng tham nhũng, có người nói là “Tham nhũng mềm”. Tôi xin nói thẳng, với điều kiện và cơ chế hiện nay ở Việt Nam thì dù hô hào, quyết tâm đến mấy cũng vô phương cứu chữa nếu không có những thay đổi thật cơ bản, thực chất. Phần lớn những người có chức, có quyền có vi phạm trong việc tuyển chọn, bổ nhiệm nhân sự nêu trên đều là Đảng viên, việc giữ uy tín của Đảng trước xã hội đối với họ không có giá trị gì nhiều. Và đương nhiên khi việc này chưa được xử lý tận gốc thì dù chúng ta có đề cao các khẩu hiệu, biện pháp chống tham nhũng cũng không thể giải quyết được vấn đề. (Theo Đất Việt) TS Lê Hồng Sơn Nguyên Cục trưởng Cục kiểm tra VBQPPPL (Bộ Tư pháp)