Hàng loạt luận án tiến sĩ đầy tai tiếng: Quan điểm của Bộ GD&ĐT thế nào? Cập nhật lúc 15:06 Chất lượng đào tạo tiến sĩ hiện nay chưa đạt được như mong muốn. Ðiều đó được thể hiện qua hàng loạt luận án tiến sĩ đầy tai tiếng thời gian qua. Thứ trưởng Bộ GD&ÐT Hoàng Minh Sơn trò chuyện với Tiền Phong xung quanh câu chuyện này. Thứ trưởng Bộ GD&ÐT Hoàng Minh Sơn Thời gian qua có nhiều luận án tiến sĩ tên na ná
nhau. Đối với những người không chuyên sâu ở một lĩnh vực nào đó, điều này
nên được hiểu như thế nào, theo ông? Luận
án tiến sĩ là một công trình khoa học hoặc tập hợp các kết quả nghiên cứu,
hay công bố một số kết quả nghiên cứu. Do đó, điểm quan trọng nhất của một
luận án tiến sĩ là đóng góp tính mới trong khoa học. Nó được thể hiện đa
dạng, có thể là vấn đề mới, đối tượng nghiên cứu mới với những đặc thù khác,
phương pháp mới, mô hình mới, cách tiến hành thí nghiệm, khảo sát khác nhau
dẫn đến dữ liệu mới, thậm chí là công cụ mới để tạo ra góc nhìn, phát hiện
mới… từ đó tạo ra những kết luận, kết quả khác biệt với những luận án trước. Do vậy, với mỗi luận án, cần xem xét có sự khác nhau như thế nào trong kết quả nghiên cứu. Nếu chỉ đơn thuần khác nhau về địa lý, không có sự khác biệt về đặc điểm liên quan đến vấn đề nghiên cứu thì không mới. Cần cải thiện chất lượng đào tạo tiến sĩ Hàng loạt luận án tiến sĩ khiến dư luận và các giáo
sư đầu ngành vừa qua phản ứng mạnh vì chỉ ở tầm báo cáo tổng kết. Quan điểm
của Bộ GD&ĐT như thế nào? Như
một số giáo sư đã nói, có những đề tài chỉ cần đọc tên là biết được nội dung,
tính khoa học ứng dụng thực tiễn thế nào. Nhưng cũng có những luận án mà tên
đề tài không thể hiện rõ nội dung, hoặc nội dung không thống nhất với tên đề
tài; đây là lỗi của nghiên cứu sinh và người hướng dẫn. Để
phân tích luận án đủ tính mới như đã nói ở trên thì cần có chuyên môn để
nghiên cứu kỹ luận án. Chúng ta cũng phải nhìn nhận có thực trạng chất lượng
đào tạo tiến sĩ ở một số cơ sở chưa được như mong muốn. Điều này được phản
ánh ở chất lượng luận án, số lượng và chất lượng công bố, nhưng trước hết
chúng ta cần xem xét ngay trong quá trình đào tạo để đánh giá chất lượng đào
tạo nghiên cứu sinh. Chất
lượng đào tạo nghiên cứu sinh phụ thuộc nhiều yếu tố, trong đó ngoài năng lực
của nghiên cứu sinh, có các yếu tố cốt lõi như: thời gian và sự nỗ lực của
nghiên cứu sinh thực sự tham gia vào quá trình nghiên cứu, học tập; năng lực
của đội ngũ cán bộ hướng dẫn và của các giảng viên, nhà khoa học khác trong
đơn vị chuyên môn; điều kiện nghiên cứu (cơ sở vật chất, đề tài, kinh phí).
Bên cạnh việc học qua nghiên cứu, trải nghiệm còn là sự cọ xát, trao đổi,
phản biện để học thuật phát triển. Cần công khai, minh bạch Quy
chế đào tạo tiến sĩ của Bộ GD&ĐT có đầy đủ các quy định, nhưng đến cơ sở
đào tạo lại bị biến tướng dẫn đến việc đào tạo chất lượng không như mong
muốn. Vì vậy, dư luận luôn băn khoăn về cơ chế kiểm soát hiện nay của Bộ GD&ĐT? Bộ
thực hiện chức năng quản lý nhà nước thông qua ban hành, hướng dẫn, kiểm tra,
giám sát việc thực hiện những quy định của quy chế, bởi đây là căn cứ pháp lý. Tuy
nhiên, chất lượng luận án tiến sĩ cao hay thấp, tính mới như thế nào không
thể chỉ dựa vào quy chế, mà phụ thuộc một cách quyết định vào các nhà khoa
học. Trong trường hợp có các phản ánh khác nhau về một luận án nào đó, Bộ có
thể tổ chức thẩm định. Nhưng công việc này, Bộ vẫn phải dựa vào các nhà khoa
học. Nên chất lượng đào tạo tiến sĩ theo từng lĩnh vực phụ thuộc nhiều vào
đội ngũ nhà khoa học thuộc lĩnh vực đó. Trong một lĩnh vực mà trình độ phát
triển chưa cao, không chỉ luận án tiến sĩ mà các đề tài nghiên cứu thuộc lĩnh
vực đó cũng yếu hơn. Lĩnh vực nào có thể sánh được với khu vực và thế giới,
chắc chắn yêu cầu của các giáo sư, phó giáo sư với nghiên cứu sinh cũng cao
hơn, ví dụ như lĩnh vực Toán học. Nhưng có những ngành đặc thù khó có thể so
sánh, ví dụ trong lĩnh vực liên quan đến thể dục thể thao, văn hóa, nghệ
thuật. Những
quy chế đào tạo Bộ ban hành trong thời gian qua đề cao quyền tự chủ và trách
nhiệm của cơ sở đào tạo trong bảo đảm chất lượng đào tạo. Bên cạnh đó, quy
chế cũng đưa ra những yêu cầu bắt buộc về công khai, minh bạch, tạo điều kiện
cho sự tham gia giám sát của cộng đồng khoa học và của toàn xã hội đối với
giáo dục đại học nói chung và với đào tạo tiến sĩ nói riêng. Nếu cứ
tiếp tục đào tạo nghiên cứu sinh không đạt chất lượng thì rơi vào vòng luẩn
quẩn thầy kém hướng dẫn trò kém, trò kém thành danh lại hướng dẫn trò kém
tiếp theo? Chúng
ta không thể đưa ra ngưỡng chất lượng cao cho tất cả các ngành như mong muốn.
Nếu như thế, một số ngành gần như không có tiến sĩ. Ngành đào tạo ở bậc ĐH
không có giảng viên có trình độ tiến sĩ có được không? Có một thời kỳ điểm
đầu vào các ngành sư phạm thấp nhưng chúng ta không thể không đào tạo giáo
viên. Đây là thực tế cần phải được nhìn nhận. Không thể mong chờ tất cả các
ngành đều đạt được chuẩn mực như thế giới với điều kiện, trình độ như hiện
nay. Nhiều lĩnh vực biết là còn nhiều khó khăn, chất lượng chưa cao nhưng vẫn
phải đào tạo, điều quan trọng là chúng ta cần quan tâm, tập trung đầu tư để
phát triển hơn. Bộ cố gắng từng bước hoàn thiện cơ chế như xây dựng
quy chế tuyển sinh, thông tư mở ngành, quy định chuẩn chương trình và bằng
công cụ nhà nước là thanh tra, kiểm tra. Nhưng chất lượng đào tạo tiến sĩ
phải có sự tham gia của các nhà khoa học. Chỉ Bộ GD&ĐT sẽ không thể kiểm
soát hết được chất lượng đào tạo mà phải thông qua chính sách để các cơ sở
đào tạo và cộng đồng các nhà khoa học cùng có trách nhiệm kiểm soát, giám
sát. Trong từng lĩnh vực, từng ngành, các nhà khoa học hiểu rõ ai là người có
công trình nghiên cứu có giá trị. Đây là vấn đề thực chất và cơ quan nhà nước
không thể đứng ra phán xét mà phải là cơ chế đồng nghiệp. Đề tài, luận án
tiến sĩ có tai tiếng sẽ ảnh hưởng đến uy tín của cơ sở đào tạo, của người
hướng dẫn và của chính nghiên cứu sinh. Trong xu thế tự chủ ĐH, các cơ sở đào
tạo ý thức rất rõ cần phải xây dựng thương hiệu uy tín. Thời đào tạo tiến sĩ
chạy theo số lượng đã dần qua. Mục đích đào tạo nghiên cứu sinh bên cạnh mang
lại giá trị cho người học là nâng cao uy tín của cơ sở đào tạo về mặt nghiên
cứu, học thuật nên hầu hết cơ sở đào tạo đều quan tâm đến việc này. Chúng
ta thấy trong đào tạo tiến sĩ hiện nay đúng là vẫn còn những vấn đề mà xã hội
bức xúc, nhưng tôi tin rằng với cách tư duy mới trong quản lý nhà nước, nếu
có sự quan tâm đầu tư đúng mức của Nhà nước và xã hội, các cơ sở đào tạo sẽ
từng bước nâng cao chất lượng đào tạo tiến sĩ, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu
cầu nguồn nhân lực tinh hoa của đất nước. Cảm ơn
ông! (Theo Tiền Phong) NGHIÊM HUÊ (thực hiện) |
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét