“Ai eo”… ôi lãng phí!     IELTS - viết tắt cụm từ tiếng anh International English Language Testing System, khi phát âm tiếng Việt nghe tựa câu “ai eo” (được hiểu là hệ thống kiểm tra Anh ngữ quốc tế với 4 kĩ năng nghe, nói, đọc và viết). Tuy chỉ là hệ thống kiểm tra của một ngoại ngữ song trong nền giáo dục phổ thông của ta hiện IELTS lại đang như “lên ngôi vương”, nó có thể thay thế các môn rất quan trọng của khoa học tự nhiên và xã hội như văn, toán. Khi tuyển sinh đầu cấp thông thường các môn như văn, toán, lí, hóa, sử, sinh… được lấy làm căn cứ tuyển chọn. Vậy nhưng một số trường thì IELTS có thể thay thế tất cả. Ví như một trường trung học cơ sở tại thành phố Vinh (Nghệ An) có hàng chục học sinh vừa học hết lớp 5 được tuyển thẳng vào lớp 6 vì sở hữu chứng chỉ tiếng Anh quy đổi theo IELTS từ 5.0-5.5 trở lên. Tại các thành phố lớn ngày càng nhiều cơ sở giáo dục coi trọng sử dụng chứng chỉ IELTS, coi đây là “giấy thông hành” để xét tuyển đầu cấp tiểu học, trung học cơ sở hoặc tính điểm 10 môn xét tuyển. Trong khi đó xét tuyển đầu vào đào tạo tiến sĩ theo Thông tư 08 /2017/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng chỉ cần IELTS 5.0 trở lên! Sự lên ngôi của một loại chứng chỉ tiếng Anh khiến không ít gia đình phụ huynh học sinh đầu tư để có IELTS với chi phí hàng chục, thậm chí hàng trăm triệu đồng ôn luyện cho con em từ nhỏ. Nhiều khóa luyện thi được các trung tâm tiếng Anh mở ra dành cho cả trẻ mẫu giáo, tiểu học… Cứ đà này có thể nhiều trẻ em Việt đạt chuẩn IELTS trong khi chưa sõi tiếng mẹ đẻ! Tiếng Anh và một số ngôn ngữ được thế giới sử dụng phổ thông suy cho cùng cũng chỉ là công cụ, phương tiện truyền tải, tiếp nhận thông tin, tri thức. Nếu coi một ngoại ngữ là mục tiêu có lẽ cũng chỉ với những sinh viên muốn trở thành phiên dịch, biên dịch hay giáo viên tiếng Anh. Chỉ là tiêu chí tuyển sinh của nhà trường song nó chắc chắn tác động tới xu hướng đầu tư học tập cho học sinh, gây lãng phí và tốn kém cho xã hội. Một học sinh trung học cơ sở hay tiểu học muốn đạt chứng chỉ IELTS cao sẽ tốn không ít thời gian, công sức. Do đó thời gian, công sức dành cho các môn nền tảng đương nhiên sẽ ít đi trong khi lẽ ra nó phải được tập trung đầu tư nhiều nhất. Việc sử dụng chứng chỉ ngoại ngữ làm tiêu chí xét tuyển thẳng vào đại học và trung học phổ thông đang ngày càng được nhiều trường thực hiện đã góp phần dẫn đến thực trạng chạy đua luyện thi IELTS hiện nay. Đã đến lúc Bộ Giáo dục và Đào tạo cần có giải pháp chấn chỉnh thực trạng này bởi mục tiêu của nền giáo dục là phục vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội chứ đâu chỉ đơn thuần là một loại ngoại ngữ?/. Đinh Hoàng Bài bình luận đăng Tạp chí Người cao tuổi ngày  28/6/2023