14:29

Chính sách - Lỗ hổng và hệ lụy  Doanh nghiệp và người dân đang mất dần hy vọng vì DN càng kinh doanh càng lỗ, khi DN phá sản, thất nghiệp gia tăng, dân không có thu nhập túi lép rỗng tiền người dân khốn khó, kinh tế hệ lụy và xuống cấp.  Khi điện, xăng tăng giá thì cái gì cũng tăng  Sau khi xăng dầu, điện tăng giá thì từ đầu tháng 8, gas đã tăng giá 667 đồng/kg, tiếp đến là sữa cũng điều chỉnh tăng giá nhiều sản phẩm từ 5 đến 20%. Do nguyên liệu đầu vào tăng tiếp đến là thành phẩm của doanh nghiệp sản xuất sẽ tăng và cả các mặt hàng thiết yếu khác như rau, củ, quả đã cũng tăng giá. Ví như tại các chợ ở Hà Nội, thịt lợn tăng phổ biến từ 5.000 - 10.000 đồng/kg, gia cầm tăng 10.000 - 15.000 đồng/kg, thủy hải sản tươi sống cũng nhích thêm 10.000 - 20.000 đồng/kg... Rồi sắp tới, nước sạch tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh cũng đang chuẩn bị tăng. Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn cho biết, đang kiến nghị điều chỉnh lại giá nước sạch theo cách tính đúng tính đủ chi phí. Hiện nay giá nước trong định mức có giá 5.300 đồng/m3 khá thấp, nếu tính đúng, tính đủ thì giá nước trong định mức phải trên 8.000 đồng/m3.Thế là mọi thứ đều tăng.  Theo báo cáo của công ty Nước sạch Hà Nội vừa qua bình quân mỗi năm lỗ 50-80 tỷ đồng, riêng quý I năm 2013, số lỗ ước khoảng 33 tỷ đồng. Nguyên nhân là do các chi phí đầu vào như nhân công, vật liệu, điện… đều tăng, trong khi giá bán nước vẫn giữ nguyên 4.000 đồng/m3. Theo tính toán, giá thành nước sạch đến thời điểm này là hơn 8.000 đồng/m3. Phương án điều chỉnh giá nước đã được trình lên UBND thành phố. Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) cho biết, TP. Hồ Chí Minh đã thông báo thực hiện điều chỉnh tăng học phí năm học 2013 - 2014 (từ tháng 9 tới) với mức tăng gấp 3 - 4 lần. Tại Hà Nội, học phí đối với giáo dục nghề nghiệp, mức trần sẽ tăng lên. Từ nay đến cuối năm, dự kiến một số địa phương có khả năng sẽ tăng học phí bậc học phổ thông, mầm non như: Phú Thọ, Bắc Giang, Tiền Giang... Nhiều lỗ hổng trong chính sách điều hành kinh tế   Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Bùi Quang Vinh đã không dưới một lần phải phàn nàn về việc phối hợp, điều hành giữa các bộ, ngành trong quản lý điều hành kinh tế vĩ mô, và thậm chí có lần ông còn phải kêu lên: “Để như thế thì chết!”. Như trong câu chuyện điều hành giá cả năm 2012, theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, vai trò điều hành giá phải trên góc độ tổng thể và phải xem xét toàn bộ nền kinh tế, Chính phủ phải nhìn trước được các kịch bản lạm phát để can thiệp sớm. Có làm được như vậy thì Chính phủ mới chủ động trong điều tiết CPI theo ý mình, mới là điều tiết Nhà nước trong nền kinh tế thị trường, mới thể hiện được sự chỉ đạo quyết liệt. “Không phải như xăng dầu xin tăng, bảo được là được tăng. Điện thuyết minh thấy hay là cũng cho... Tự phát như thế thì chết!”   Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Bùi Quang Vinh Hay khi Bộ trưởng Bùi Quang Vinh nhắc đến việc quản lý ở Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (Vinalines), trước Quốc hội, ông đã cho các đại biểu được biết một thông tin giật mình là, khi Vinalines có những dấu hiệu sai phạm, để tìm hiểu, phân tích, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã cử Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương đến làm việc với tổng công ty này, nhưng “họ cũng không thèm tiếp vì họ không có trách nhiệm phải báo cáo”. Phối hợp điều hành quản lý kinh tế vĩ  mô giữa các bộ ngành quả thật là câu chuyện dài chưa có hồi kết và đó không chỉ là nỗi bức xúc của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, mà còn là của nhiều đại biểu Quốc hội. Mỗi lần đánh giá về việc chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, là mỗi lần vấn đề này được đẩy lên cao trào. Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, ông Cao Sỹ Kiêm thường xuyên phải đưa ra nhận định rằng: “Chúng ta chưa đánh giá và chưa kiểm soát được tình hình một cách chặt chẽ, một cách kịp thời. Một số chính sách giải pháp của chúng ta còn có tính chất nửa vời, hay thay đổi, thiếu sự phối hợp thống nhất để đảm bảo huy động sức mạnh tổng hợp”. Còn đại biểu Hà Minh Huệ (Bình Thuận) thì có lần đã phải đặt ra một dấu hỏi lớn về sự phối hợp này rằng: “Trong điều hành của Chính phủ, thành tựu đạt được nhiều nhưng yếu kém, hạn chế cũng không ít. Thủ tướng Chính phủ đã nhận lỗi trước Quốc hội nhưng chưa thấy lãnh đạo các bộ, ngành là chủ thể của những sai phạm, yếu kém kéo dài công khai lên tiếng nhận trách nhiệm để cử tri yên tâm trước khả năng khắc phục yếu kém đưa đất nước đi lên”. Hoặc nếu sai phạm thì cần từ chức ... Mới đây ở lĩnh vực GTVT khi những vụ tai nạn thương tâm phô diễn mà "lực bất tòng tâm" hoặc nhiều lý do chúng ta không ứng cứu tìm kiếm kịp thời gây hậu quả nghiêm trọng... thì Trong cuộc họp UBTV QH ngày 13/8 Ngài Bộ trưởng Bộ GTVT lại có bản trình bày dự án... và có phát minh mới kiểu tự phát: "Bộ trưởng nói: Bỏ mặc người gặp nạn không cứu sẽ bị xử lý"! Chúng ta thừa biết khi nguyên liệu tăng dẫn đến thành phẩm, sản phẩm tăng đó là chuyện bình thường do vậy các siêu thị lớn đã được thông báo về việc tăng giá bán hàng hóa từ các nhà phân phối sản phẩm. Theo đó, tăng giá nhiều nhất vẫn là thực phẩm thiết yếu như nước mắm, dầu ăn, bánh kẹo, sữa... tùy sản phẩm sẽ tăng từ 5 – 15% mỗi mặt hàng. Như vậy mặt  bằng giá mới chắc chắn sẽ được thiết lập trong thời gian tới. Việc tăng giá xăng, điện kiểu gì cũng kéo theo tăng giá các mặt hàng khác, vấn đề là thời gian. Khả năng nhiều mặt hàng sẽ tăng vào nửa cuối tháng 8 này và nếu theo lịch trình tăng giá của nhà đèn thì sang năm 2014 có lẽ dân hết đường "thắt chặt chi tiêu" vì túi rỗng do  thu nhập của hầu hết người lao động đang bị giảm mạnh. Từ 1/7, chỉ những người lao động làm việc trong khu vực Nhà nước được tăng lương cơ bản thêm 100.000 đồng/tháng còn lại hầu hết người lao động tại các DN, khu vực tư nhân đang bị giảm lương, nợ lương, mất việc làm. Không tìm ra nguyên nhân cụ thể  mà trên 300.000 DN từ thua lỗ, phá sản, ngừng hoạt động. Từ  đó sẽ kéo theo nạn thất nghiệp mất việc làm lấy đâu ra thu nhập.Thì chúng ta còn có những chính sách điều hành kinh tế vòng vo, kiểu chữa cháy không giải quyết tận gốc các vấn đề làm ảnh hưởng hệ lụy đến nền kinh tế. Tất cả các ngành đều có DN thua lỗ và phá sản từ BĐS là lĩnh vực mất việc làm nhiều nhất, do tồn kho lớn, nhiều công trình bị ngừng, dở dang nên lao động bị nghỉ việc, bị chậm lương nhiều tháng. Tiếp theo là tới các ngành như thép, xi măng, nhiều DN xi măng năm 2012 đã phải giảm 20% lương lao động, nhưng sang 2013 lại tiếp tục giảm 10% nữa. Đến nay hầu hết các DN đã giảm lương lao động xuống chỉ còn bằng 50% so với 2011. Tập đoàn Công nghiệp Than Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) cho biết nửa đầu năm 2013 đã phải giảm 5% lương lao động so với năm 2012, trong khi năm 2012 tiền lương người lao động đã giảm 10% so với 2011. Lĩnh vực ngân hàng một thời luôn trả lương lao động khủng mới đây cũng phải kêu oai oái khi nhiều nhân viên bị cắt giảm lương. Thạm chí, có vị trí chỉ hưởng lương 2,5 triệu đồng, trung bình chỉ 5 triệu đồng/tháng. Cứ đà tăng giá tự do, tự phát và chính sách điều hành kinh tế vĩ mô theo cơ chế "xin cho" thế này thì theo các chuyên gia kinh tế, điện, xăng, nước, gas, sữa... là những mặt hàng tiêu dùng thiết yếu với mỗi gia đình sẽ còn tăng. Nhóm hàng này, nhiều khi chiếm phân nửa số tiền chi tiêu hàng tháng nên hễ tăng giá sẽ có hệ lụy và tạo ra lo âu bao trùm lên cuộc sống, nhất là những người lao động thu nhập thấp và không có thu nhập ổn định như hiện nay.  Giá cả leo thang không chỉ mang lại cuộc sống khó khăn cho 30% dân số sống ở thành thị, mà 70% dân số nông thôn cũng thêm điêu đứng, bởi họ đã bị lấy đi quá nhiều. Mỗi khi giá cả thị trường biến động, người nông dân phải đương đầu chống chọi vất vả cuộc sống tiều tụy có thể lại phải tìm cách chọn đường về tới ngày xưa "tự cung tự cấp " tối đa rồi không cần ánh điện và nếu điều này tới đồng nghĩa với việc sức mua sẽ giảm, gây khó cho sản xuất kinh doanh. Sản xuất kinh doanh khó thì thu nhập người lao động lại thấp hơn. Một vòng xoáy gian nan cho nền kinh tế rồi quỹ đạo nền kinh tế  chữ U ta đang ở đáy sẽ còn vùng vẫy đến bao giờ mới thoát khỏ đáy.  Những lỗ hổng khi cho ra đời các văn bản chính sách điều hành kinh tế xã hội vĩ mô cần được hạn chế và lấp kín, mà muốn vậy từ khâu lựa chọn và tuyển dụng cán bộ cho tới những vị ví được bổ nhiệm vào các cơ quan công quyền của nhà nước ở tất cả các lĩnh vực cần được công khai, minh bạch. Cần chon người có tâm có đức và có tài thực sự. Đây là lỗ hổng lớn nhất dẫn đến sự điều hành chính sách kinh tế xã hội của đất nước bi "loạng choạng" vì sự phát triển của đất nước bởi câu nói " mọi thành công hay thất bại của mọi sự thể đều là yếu tố con người". Một quốc gia, các địa phương  hay từng bộ ngành cụ thể cần được điều phối bằng một hệ thống chính sách thống nhất khoa học và tiến bộ chứ không thể có những lỗ hổng quá lớn của chính sách tài khóa và khi áp dụng chính sách kiểu, lợi ích nhóm, quyền lực hoặc tự phát hay theo cảm tính mong muốn của cá nhân thì kết quả  sẽ gây nhiều hệ lụy cho xã hội.                                                 (Theo Tầm nhìn) Mai Huy PT