Tài trí Hồ Chí Minh - liên tưởng từ Picasso tới D’Argenlieu Cập nhật lúc 13:46    Giở lại những trang sử nước nhà - giai đoạn từ tháng 6 đến tháng 10 năm 1946, giai đoạn Chủ tịch Hồ Chí Minh là thượng khách của nước Pháp đến Paris rồi trở về bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ 9 năm - có nhiều chuyện kể về những cuộc đấu trí của Chủ tịch Hồ Chí Minh với các chính khách, quan chức, tướng tá Pháp mà bao giờ phần thắng cũng thuộc về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Một trong những câu chuyện hấp dẫn, lý thú đó là màn đấu trí trên chiến hạm Supphren tại vịnh Cam Ranh giữa Chủ tịch Hồ Chí Minh với Cao uỷ Pháp tại Đông Dương Georges D’Argenlieu ngày 18.10.1946. Cuộc đấu trí Georges D’Argenlieu, vốn là một thày tu phá giới, đăng lính, phục vụ trong lực lượng Hải quân Pháp, thăng dần lên đến chức Đô đốc. Đầu năm 1946 được cử làm Cao uỷ Pháp tại Đông Dương. D’Argenlieu là một tên thực dân cáo già, hiếu chiến, chủ trương tiến hành cuộc chiến tranh với chiến lược đánh nhanh thắng nhanh. Nhận được tin Chủ tịch Hồ Chí Minh trở về đã đến Sài Gòn, hắn liền mời Chủ tịch Hồ Chí Minh đến Cam Ranh hội đàm để cứu vãn hoà bình, thực chất là để thăm dò và nắn gân. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhìn ra ngay tim đen của D’Argenlieu nên rất điềm tĩnh đến gặp hắn.  Tại cuộc gặp, tên thực dân cáo già cố ý xếp Bác ngồi giữa hắn là Đô đốc Hải quân và tướng Moóclie - Tư lệnh Lục quân Pháp tại Đông Dương. Chủ tịch Hồ Chí Minh vừa ngồi xuống, D’Argenlieu nheo mắt, tay vẩy lên, vẩy xuống, lên giọng bóng bẩy: “Thưa Chủ tịch, Ngài đang được đóng khung giữa lục quân và hải quân rồi đó” (Monsieur le Président, vous voi là bien en cadré, enter L’Amee et la Marine). Chưa kịp hưởng hương vị khoái trá bởi lối chơi chữ hiểm, thì D’Argenlieu đã sửng sốt, bẽ mặt trước lối ứng đối mau lẹ, trí tuệ, cao thượng của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Nhưng ngài biết đấy, thưa Thuỷ sư Đô đốc, chính bức tranh mới đem lại giá trị cho cái khung” (Mais vous sarez, morsieur L’Amiral, c’est le tableau qui fait la valeur du cadre). Thật là “Cao nhân tất hữu cao nhân trị”. Một “đòn đau” dành cho D’Argenlieu.   Chủ tịch Hồ Chí Minh và Cao uỷ Pháp tại Đông Dương Georges D’Argenlieu.  Ảnh: T.L  Chuyện này liên tưởng về hội hoạ, về tình bạn, về cuộc gặp gỡ giữa Chủ tịch Hồ Chí Minh với hoạ sĩ Pablo Picasso ở Paris tháng 7.1946, những “yếu tố cấu thành” dẫn đến cuộc đối thoại trên chiến hạm Suphren lấy hội hoạ (bức tranh và cái khung) làm cớ. Và bí ẩn về bức tranh Picasso tặng Chủ tịch Hồ Chí Minh Chúng ta đều biết, trong cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, từ rất sớm, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã là người của hội hoạ: Người vẽ tranh, minh hoạ, tô màu, sửa ảnh, trình bày báo, và Người tỏ ra rất có năng khiếu trong môn nghệ thuật này, như chính Picasso nhận xét: “Tôi còn nhớ bức tranh anh vẽ trên tờ Le Paria, ký tên Nguyễn Ái Quốc; tôi nói với nhà văn Hăngri BácBuypxơ: “Chỉ mấy nét vẽ đã cho thấy một tư tưởng, một tâm hồn đẹp tàng ẩn bên trong. Nếu như anh chuyên tâm đi theo con đường hội hoạ, thì biết đâu, có thể sẽ có một Nguyễn Ái Quốc hoạ sĩ. Nhưng hôm nay anh Nguyễn đã là Chủ tịch Hồ Chí Minh, Người đi đầu của cuộc đấu tranh cho độc lập, tự do của dân tộc mình và của các dân tộc bị áp bức khác”. Pablo Picasso đánh giá cao năng lực, năng khiếu hội hoạ của Chủ tịch Hồ Chí Minh nên đã mời Chủ tịch đi thăm phòng tranh của mình. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xem rất chăm chú, lúc trở lại phòng khách, Picasso trân trọng đề nghị: - Anh Nguyễn, anh cho tôi một lời khuyên! Chủ tịch Hồ Chí Minh nhã nhặn: - Tôi đến để chiêm ngưỡng nghệ thuật của anh. Mọi lời bình phẩm về tranh của Picasso chỉ là nét viền quanh khung bức tranh. Anh miễn cho tôi, một người am hiểu hội hoạ quá ít. Thật là lịch thiệp, thấu hiểu và trân trọng. Cuộc gặp với hoạ sĩ Pablo Picasso đã để lại nhiều ấn tượng đẹp và mối quan hệ, vị trí, giá trị của chiếc khung tranh với bức tranh đã được xác lập rõ nét, in sâu để khi D’Argenlieu buông lời doạ dẫm “bị đóng khung” với ý “bị khoá chặt”, Chủ tịch Hồ Chí Minh liền lái “chiếc khung” của D’Argenlieu thành khung tranh mà “đập lại”. Thật là “Gậy ông đập lưng ông”. Câu chuyện Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp gỡ, trò chuyện với hoạ sĩ thiên tài người Tây Ban Nha Pablo Picasso giữa thủ đô Paris còn “kể” rằng: Cuộc trò chuyện càng trở nên thân mật. Pablo Picasso cầm bút vẽ, phác thảo mấy nét chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh. Vẽ xong Picasso cất bức vẽ vào trong cặp giấy. Một lúc sau, Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng dậy cáo từ. Picasso tiễn ra tận cửa rồi tặng bức vẽ cho Người: - Đây là món quà Paris tôi tặng anh, đó là hình ảnh của Chủ tịch Hồ Chí Minh hôm nay và cũng là hình ảnh của Nguyễn Ái Quốc thời thanh xuân. Chủ tịch Hồ Chí Minh xúc động nhận lấy bức vẽ và cảm ơn nhà hoạ sĩ thiên tài rồi giao cho người thư ký giữ. Suốt 9 năm trường kỳ kháng chiến, người thư ký của Bác Hồ cẩn trọng gìn giữ bức vẽ quý đó... Sau rồi không biết bức vẽ thất lạc nơi đâu? Cũng có thể đang ẩn khuất ở một nơi nào đó! Nếu tìm lại được thì bức vẽ của Picasso sẽ lưu lại hình ảnh sinh động, chân xác về thiên tài Hồ Chí Minh, bậc đại trí, đại nhân, đại dũng như hình ảnh Hồ Chí Minh - Nguyễn Ái Quốc đã được lưu lại trong bài báo của nhà thơ Nga Oxíp Manđenstam đăng trên tờ Ogoniok tháng 12.1923 với đầu đề “Thăm một chiến sĩ cộng sản quốc tế - Nguyễn Ái Quốc”: “Từ Nguyễn Ái Quốc đã toả ra một thứ văn hoá, không phải văn hoá Châu Âu, mà có lẽ là một nền văn hoá tương lai”. (Theo Lao Động) HOÀNG QUẢNG UYÊN