Trung Quốc tiếp tục bịa đặt  Cập nhật lúc 10:31  “Vì đuối lý và ngày càng bị cô lập nên Trung Quốc đã bịa đặt ra việc đạt được sự đồng thuận với Lào, Campuchia và Brunei về vấn đề Biển Đông. Nơi đây đang dần trở thành một “điểm nút, điểm tới hạn” mà Mỹ và Trung Quốc đang tiệm cận rất gần. Chỉ một sai lầm nhỏ có thể kéo theo những điều tồi tệ ảnh hưởng đến quyền tự do hàng hải, hàng không – điều mà Mỹ coi là lợi ích quốc gia ở Biển Đông”, ông Phạm Nguyên Long phân tích. Thế giới đang đặc biệt chú ý và đồng loạt quan ngại trước các động thái của Trung Quốc ở Biển Đông. Nhất là việc mới đây (25/4), Campuchia đã chính thức lên tiếng phủ nhận cái gọi là “thỏa thuận 4 điểm” với Trung Quốc về việc giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông sau chuyến công du của Ngoại trưởng Vương Nghị hôm 22/4 tới Lào, Campuchia và Brunei. Nhằm kiến giải những điều bí ẩn sau những bước đi ngạo mạn của Bắc Kinh về vấn đề Biển Đông thời gian qua, cũng như nhìn nhận tình hình dưới góc nhìn chiến lược tổng thể, Phóng viên Báo điện tử PetroTimes đã có cuộc phỏng vấn nhà nghiên cứu Phạm Nguyên Long – nguyên Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu Đông Nam Á, chuyên viên cao cấp của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. PV: Sau chuyến thăm 3 nước Đông Nam Á, Ngoại trưởng Trung Quốc tuyên bố trước báo giới rằng, nước này đã đạt được sự đồng thuận trong vấn đề giải quyết tranh chấp ở Biển Đông với cả Lào, Campuchia và Brunei. Nhưng đến ngày 25/4, trả lời hãng TTXVN, Campuchia đã lên tiếng phủ nhận điều này. Là một học giả chuyên nghiên cứu về địa chính trị của khu vực Đông Nam Á, ông có bình luận gì?   Nhà nghiên cứu Phạm Nguyên Long – nguyên Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu Đông Nam Á (Ảnh: Thảo Phượng). Ông Phạm Nguyên Long: Phải khẳng định ngay rằng, Campuchia đã hành động đúng! Bởi lẽ, Campuchia tuy không phải là quốc gia có tuyên bố chủ quyền trực tiếp tại Biển Đông với Trung Quốc, nhưng nước này cũng là một thành viên trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Còn nhớ hồi năm 2012, khi nước này làm Chủ tịch luân phiên của khối ASEAN vì sức ép của Trung Quốc nên đã ngăn cản cả Hiệp hội ra một bản tuyên bố chung, khiến cho dư luận dậy sóng. Uy tín của nước này bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Lần này, nếu Campuchia không lên tiếng bác bỏ luận điệu của Trung Quốc thì một lần nữa, kịch bản năm 2012 sẽ lại tái diễn mà ở cấp độ gay gắt hơn. Hiện nay, cộng đồng chung ASEAN đã được thành lập. Vấn đề Biển Đông giờ đây không chỉ là giữa các bên liên quan trực tiếp mà là vấn đề của cả khu vực và quốc tế rồi. Mọi thành viên đều phải có trách nhiệm trong việc giải quyết các tranh chấp thông qua các cơ chế đa phương, tích cực góp phần vào sự đoàn kết nội khối. Hơn nữa, Campuchia vẫn không quên bài học vụ tranh chấp chủ quyền với Thái Lan về ngôi Đền cổ Preah Vihear hồi năm 2013. Và sau khi Tòa án Công lý quốc tế ra phán quyết cuối cùng, Campuchia là nước thắng kiện. Điều này cho thấy, ở một thời đại văn minh hiện nay, việc tuân thủ luật pháp quốc tế là điều cơ bản mà mọi quốc gia đều phải tuân theo. Nếu Campuchia vẫn “nhắm mắt” mà cho qua lời tuyên bố đầy xảo trá của Bắc Kinh về Biển Đông thì vô hình trung, nước này tự tách mình ra khỏi ASEAN. Trung Quốc ngày càng đuối lý trước thời điểm, Tòa trọng tài thường trực quốc tế (PCA) tại Hà Lan sắp ra phán quyết cuối cùng về vụ kiện của Philippines với Trung Quốc nên Vương Nghị mới cứu vãn như vậy!   Nếu cải tạo Bãi cạn Scarbourough, Trung Quốc nhất định sẽ thổi bùng lên làn sóng phản đối mạnh mẽ của Mỹ và khu vực (Ảnh: Đồ họa Google maps). PV: Nhìn vào bức tranh tổng thể ở Biển Đông, ông đánh giá ra sao về sự xuất hiện của Mỹ và nhiều cường quốc khác tại khu vực này? Ông Phạm Nguyên Long: Là cường quốc số 1 cả về kinh tế, quân sự và khoa học công nghệ, Mỹ đã nhìn ra sự “bất thường” trong việc mở rộng các phạm vi ảnh hưởng của Bắc Kinh ở Biển Đông ngay từ thời điểm năm 1995, khi mà Trung Quốc đánh chiếm bãi đá Vành Khăn thuộc chủ quyền của Việt Nam mà lúc đó Philippines đang nắm giữ. Cuộc đấu tranh quyền lực về địa chính trị giữa Mỹ - Trung bắt đầu từ đây. Cả Mỹ và Trung Quốc đều có chiến lược riêng của mình tại Châu Á – Thái Bình Dương. Nhưng Mỹ đã khôn khéo thực hiện chiến lược tái cân bằng với Trung Quốc ở khu vực. Trong đó, các nước khác cũng phải tìm cách tự tái cân bằng với Bắc Kinh song song với Mỹ. Chiến lược tự do hàng hải, hàng không của Mỹ ở Biển Đông là một phần không thể thiếu của chiến lược xoay trục. Mỹ quan niệm, an ninh của đồng minh và đối tác cũng là lợi ích của Mỹ. Điều này ở một khía cạnh nào đó đang là một điểm vô cùng thuận lợi cho Việt Nam nói riêng và ASEAN nói chung. Mỹ trở lại khu vực này cũng là một điều tất yếu. Tại Hội nghị cấp cao ASEAN – Mỹ hồi tháng 2/2016 ở Sunnylands, Tổng thống B. Obama cũng đã nhấn mạnh vấn đề đảm bảo quyền tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông là một ưu tiên hàng đầu trong quan hệ đối tác chiến lược giữa Mỹ và ASEAN. Đông Nam Á đang là khu vực có nền kinh tế năng động, đối tác tin cậy của các cường quốc lớn khác như Nga, Nhật, Ấn Độ, Úc, Hàn Quốc.   Sự xuất hiện các cụm tác chiến gồm tàu sân bay, khu trục hạm, tàu hộ vệ và cả chiến đấu cơ của Mỹ tại Biển Đông sẽ góp phần kiềm chế sự bành trướng của Trung Quốc (Ảnh: IT/ US.Navy). PV: Liệu theo ông, có tồn tại một “điểm tới hạn” nào trên Biển Đông giữa Mỹ và Trung Quốc hay không? Ông Phạm Nguyên Long: Hiện nay, quan hệ Mỹ- Trung đang tồn tại những điểm nút thể hiện ở chỗ: Mỹ phản đối Trung Quốc bồi lấp các đảo nhân tạo ở Biển Đông, nhất là mới đây có bằng chứng cho thấy nước này đang định cải tạo cả bãi cạn Scarborough vốn của Philippines mà Bắc Kinh chiếm giữ từ năm 2012. Mỹ duy trì quyền tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông và coi đây là điểm mấu chốt trong chiến lược hướng đông của mình. Nếu thất bại ở Biển Đông thì coi như thất bại của cả chiến lược tự do hàng hải của Mỹ. Thậm chí, các Nghị sỹ Mỹ còn lên tiếng yêu cầu chính phủ nên tổ chức tuần tra Biển Đông thường xuyên hơn, thay vì 3 tháng một lần để gửi thông điệp rõ ràng đến Trung Quốc. Nếu Trung Quốc phiêu lưu hơn nữa bằng các hành vi bồi lấp đảo nhân tạo, quân sự hóa Biển Đông thì chắc chắn, Mỹ cũng sẽ điều tàu sân bay, chiến hạm, máy bay tới tuần tra nhiều hơn. Đồng thời, hỗ trợ khả năng giám sát, tuần tra cho các lực lượng cảnh sát biển, kiểm ngư của các nước Đông Nam Á trước thách thức từ phía Trung Quốc. Khi đó, rõ ràng cả Mỹ và Trung Quốc đều đang tiệm cận một “điểm tới hạn” gần hơn bao giờ hết. PV: Ông có dự đoán gì về tình hình Biển Đông sắp tới cũng như chuyến thăm của Tổng thống Mỹ B. Obama đến Việt Nam trong tháng 5? Ông Phạm Nguyên Long: Phải khẳng định chuyến thăm lần này của Ngài Obama là vô cùng quan trọng mà cả hai bên cùng đang bố trí sao cho chu đáo nhất. Việt – Mỹ đã nâng tầm lên cấp đối tác chiến lược và qua chuyến thăm lần này, vấn đề dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí đối với Việt Nam chắc chắn sẽ được bàn đến trong chương trình nghị sự. Quan hệ hai nước sẽ có những bước tiến mới rực rỡ hơn. Tồn tại trong một thế giới đa cực và có rất nhiều lợi ích đan xen, Việt Nam cũng đã có những bước đi rất khôn ngoan và tài tình về ngoại giao trong thời gian vừa qua. Nhất là sau sự kiện HD-981 năm 2014 đến nay. Chúng ta đã vận dụng linh hoạt đường lối ngoại giao đa phương hóa, đa dạng hóa trong quan hệ quốc tế. Việt Nam giành được sự ủng hộ của nhiều nước trên thế giới, trong đó có cả Mỹ, Nhật, Úc, Nga, Ấn Độ, G7, ASEAN… Trong khi Trung Quốc ngày càng bị cô lập. Dù Trung Quốc có dùng chiêu bài kinh tế để mua quan hệ với các nước nhưng thực chất, các nước vẫn phải dè chừng Trung Quốc và cân nhắc các lợi ích kinh tế với nước này. Tới đây, Trung Quốc sẽ còn có các bước đi ngạo mạn hơn hòng đáp trả lại phán quyết của PCA về vụ kiện Đường lưỡi bò mà Philippines khởi xướng. Gia tăng quân sự hóa Biển Đông hoặc thiết lập vùng cấm bay tại đây có thể sẽ là lựa chọn mà giới lãnh đạo Bắc Kinh nhắm đến. Trân trọng cảm ơn ông! (Theo Petrotimes) Thảo Phượng – Nhật Minh