Nghi vấn
doanh nghiệp xăng dầu gây sức ép để tăng giá
Sau khi được trao quyền, cứ 10
ngày, các đầu mối lại kêu lỗ rồi đề nghị tăng giá. Trong khi đề xuất này chưa
được đáp ứng thì nhiều đại lý cũng vô tình đóng cửa với lý do hết hàng.
Quyền chủ động “định giá bán buôn” được
giao cho doanh nghiệp đầu mối kể từ năm 2009 cùng với sự ra đời Nghị định 84 của
Chính phủ về kinh doanh xăng dầu. Tuy nhiên, chỉ sau ít ngày được “thả”, giá xăng
dầu đã dồn dập tăng, khiến cơ quan quản lý phải nhanh chóng đưa vào vòng kiểm
soát và bị “giữ” suốt hơn 3 năm sau đó cùng với những thất thường của giá
xăng dầu.
Cuối tháng 6/2012, sau 5 lần giảm giá
bán lẻ trong nước, cơ quản quản lý giá mới có “đủ cơ sở” để trao lại quyền
định giá cho doanh nghiệp. Văn bản nhắc nhở doanh nghiệp về quyền này được
phát đi cùng với điều kiện phải thực hiện “đăng ký giá trước khi điều chỉnh”.
Tuy nhiên, kể từ thời điểm này, giá xăng dầu thế giới đột ngột đảo chiều và
leo thang trở lại.
Doanh nghiệp bắt đầu kêu lỗ và xin phép
được tăng giá. Trong những lần điều chỉnh đầu tiên, tín hiệu "đèn
xanh" được đưa ra khá nhanh bởi giá bán lẻ cũng như lạm phát trong nền
kinh tế đều ở mức thấp. Tuy nhiên, sau 5 lần doanh nghiệp xin tăng giá của
doanh nghiệp tính đến thời điểm này, họ càng lúc càng phải chờ đợi lâu hơn để
nhận được cái “gật đầu” của cơ quản quản lý.
Doanh nghiệp kêu lỗ trong khi sức ép xã
hội trước việc tăng giá xăng dồn dập ngày một lớn. Cùng lúc đó, nhiều cây
xăng đóng cửa, ngưng bán với lý do “hết hàng” hay “mất điện”. Nhiều đoàn kiểm
tra cũng đã đến, và hầu hết kết luận được đưa ra là các cây xăng không thể nhập
hàng hoặc mất điện “thật”. Trong đợt tổng kiểm tra gần nhất do Bộ Công Thương
thực hiện, có 2 doanh nghiệp vi phạm quy chế kinh doanh xăng dầu. Tuy vậy,
câu hỏi về việc doanh nghiệp dùng chiêu “găm hàng” để ép cơ quan quản lý tăng
giá vẫn được đặt ra.
Bởi theo dữ liệu của Bloomberg,
giá xăng A92 thành phẩm tại thị trường Singapore liên tục giảm kể từ
ngày 13/8 đến gần đây. Sau khi leo lên mức cao nhất trong vòng hơn 3 tháng ở
128,4 USD, giá xăng A92 tại thị trường này đi xuống dần và giảm còn 125,34
USD tính đến ngày 27/8.
Trao đổi với VnExpress.net,
ông Trần Ngọc Năm, Phó tổng giám đốc Petrolimex giải thích, mặc dù giá xăng
dầu tại thị trường Singapore có giảm, tuy nhiên, so sánh giá bình quân 30
ngày gần đây vẫn cao hơn so với bình quân 30 ngày kể từ 12/8. Cụ thể, giá từ Platt’s
bình quân 30 ngày từ ngày 12/8 trở về trước đối với xăng là 116,83 đôla mỗi
thùng, diezel 123,22 đôla, dầu hỏa 121,65 đôla và madut 640,54 đôla.
Còn giá bình quân 30 ngày kể từ ngày
27/8 về trước đối với mặt hàng xăng 123,51 đôla mỗi thùng; diezel là 129,36;
dầu hỏa 127,97 đôla và madut 667,24 đôla. Như vậy, không chỉ riêng xăng tăng 6,68
đôla mỗi thùng mà hàng loạt các mặt hàng khác như diezel, dầu hỏa, ma dút
tính từ ngày 27/8 cũng cao hơn so với thời điểm trước ngày tăng giá lần thứ 5
vào ngày 12/8.
Ông Trần Ngọc Năm cho rằng, không có
chuyện doanh nghiệp gây sức ép đối với cơ quan Nhà nước tăng giá xăng dầu vì
họ "lấy quyền gì để ép". Thực tế, thị trường thế giới tăng liên tục
thì trong nước cũng buộc phải điều chỉnh, vì "không thể có phương án nào
khác". Theo ông Năm, việc 10 ngày tăng giá chỉ là sự trùng lặp ngẫu
nhiên dẫn đến sức ép đổ đồn về doanh nghiệp. Bởi thực tế, trong trường hợp
giá xăng dầu thế giới ổn định hoặc tăng, giảm không đáng kể thì trong nước không
thể điều chỉnh tăng.
"Đây là một minh chứng cho tính
minh bạch, chỉ cần biết cộng trừ nhân chia đơn thuần thì với công thức tính
giá cơ sở và giá xăng dầu thế giới thì ai cũng tính toán được. Khi giá thế
giới tăng, nếu không can thiệp bằng thuế nhập khẩu, trích, chi Quỹ bình ổn
thì đương nhiên là phải điều chỉnh giá", ông Năm nói.
Lãnh đạo Petrolimex khẳng định không có
chuyện găm hàng đối với các đại lý của tập đoàn bởi lượng cung bán ra thực
hiện theo hợp đồng đã ký. Tuy nhiên, doanh nghiệp chiếm 60% thị phần xăng dầu
Việt Nam
cũng thẳng thắn: "Trường hợp khi có lãi đại lý lấy hàng của đầu mối
khác. Khi sắp tăng giá, nguồn hàng khan hiếm thì lại yêu cầu Petrolimex phải
đáp ứng thì không thể được". Theo ông, một số đại lý đã vi phạm Nghị
định 84 vì cùng một lúc ký với nhiều đầu mối dẫn đến khi kinh doanh thua lỗ,
doanh nghiệp đầu mối khác hạn chế nhập dẫn đến ảnh hưởng nguồn cung.
Cũng theo ông Năm, trường hợp các đại lý kêu đứt nguồn cung phải kiểm tra, xử
lý nghiêm, để xem rõ thực hư. "Không nên để tình trạng một số đại lý
kinh doanh không nghiêm túc lại tạo ra trào lưu ý kiến thế được. Các cụ có
câu: Gái có công thì chồng không phụ, vì vậy nếu họ kinh doanh nghiêm chỉnh
thì tôi tin sẽ khó có việc này xảy ra", ông Năm ví von.
Trao đổi với báo chí xung quanh vấn đề
này, Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) – Nguyễn Tiến Thỏa thừa nhận
việc phát hiện hành vi găm hàng không dễ. Bởi muốn xác định hành vi này cần
có điều tra cụ thể, căn cứ lượng hàng bán ra hằng ngày, hằng tháng của doanh
nghiệp, nhất là gần thời điểm có thông tin tăng giá. Ví dụ ngày bình thường
bán 5 tấn, nay chi bán một tấn, hàng còn tồn trong kho mà người mua vẫn khó
thì mới có thể kết luận sai phạm.
Tuy nhiên, cá nhân ông Thỏa cho biết
ông tin là có hiện tương nêu trên. Đại diện cơ quan quản lý cũng khẳng định
luật đã có quy định rõ ràng về vấn đề này, theo đó hành vi găm hàng cần được
triệt tiêu, kể cả xử lý nghiêm như rút giấy phép. “Bản thân tôi thấy phạt vài
chục triệu đồng như thời gian qua là chưa “đã”, vì họ găm hàng rồi bán giá
cao thì lãi đủ bù tiền phạt rồi”, ông Thỏa chia sẻ.
Một lãnh đạo xăng dầu chia sẻ, nói
doanh nghiệp dùng chiêu ép tăng giá là "đổ tiếng oan". Lý do tăng
giá, theo ông, là công thức tính giá hiện tại của Bộ Tài chính đã lạc hậu
khiến doanh nghiệp luôn bị lỗ. Đầu mối xăng dầu chỉ được lãi định mức 300
đồng kèm theo 600 đồng mỗi lít tiền phí cho việc bơm hàng từ tàu lên kho, chi
phí lưu kho, chi phí vận tải, chi phí tiền lương, điện nước, khấu hao nhà
xưởng bộ máy, lãi vay ngân hàng, chênh lệch tỷ giá...
Theo ông, hàng loạt chi phí chỉ gói gém
trong 600 đồng mỗi lít xăng thì "không đầu mối nào chịu nổi".
"Cách đây 3 năm, cơ quan chức năng đã đề nghị mức phí này là 870 đồng
thay vì 600 đồng mỗi lít. Hiện nay mức phí nay phải lên tới 1.000-1.100 lít
doanh nghiệp mới không chịu áp lực", ông nói.
Theo lãnh đạo Petrolimex, không có lý
gì bắt doanh nghiệp mua giá cao bán giá thấp. Ông Năm chia sẻ: "Đối với
các nước châu Âu khi kinh tế khó khăn họ còn phải kêu gọi cả quốc gia phải
thắt lưng buộc bụng. Bởi vậy, mỗi người dân Việt phải cần cân đối lại mức độ
sử dụng xăng dầu của mình cho tiết kiệm để giảm tổng giá trị chi tiêu".
(VnExpress) Hoàng
Lan- Nhật Minh
Xin thách đố ai tìm được cây xăng “hết hàng” trong giai đoạn xăng thế
giới giảm sâu trước đây cũng như sau này. Biểu hiện “hết xăng” chỉ xảy ra khi
có dấu hiệu (hoặc ngầm báo) là chuẩn bị tăng giá. Việc rầm rộ “mất điện” cũng
trong tình trạng tương tự. Nếu lãnh đạo ngành xăng dầu giải thích thỏa đáng
được lí do của biểu hiện trên thì chẳng cần loanh quanh giải thích gì nhiều.
Thương Giang
|