'Người dùng điện đang phải trả cao hơn giá bình quân...' Cập nhật lúc 16:52                                   Theo chuyên gia, người dân chỉ cần lấy tổng số tiền phải trả chia cho điện năng tiêu thụ hàng tháng thì ra giá bình quân. Quan tâm đến câu chuyện giá điện và cách tính giá điện, chuyên gia kinh tế năng lượng Nguyễn Khoa Khôi chia sẻ với giải thích của Bộ Công thương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) rằng, hóa đơn tiền điện của người dân trong tháng 4 vừa qua tăng vọt, một phần do trời nắng nóng, một phần do giá bán lẻ điện bình quân tăng 8,36% kể từ ngày 20/3/2019. Tuy nhiên, ông Nguyễn Khoa Khôi khẳng định, hóa đơn thu tiền điện tháng 4 tăng lên rất nhiều, không phải chỉ do tăng giá và tăng lượng điện tiêu thụ mà còn do khi dùng điện tăng lên sẽ nhảy lên bậc thang lũy tiến cấp trên, cao hơn làm cho tiền điện phải trả không tăng lỷ lệ thuận với sản lượng tiêu thụ và mức tăng giá mới, mà có thể tăng vọt lên. Chẳng hạn, trước đây một gia đình mỗi tháng dùng hết 300 kWh, giờ tăng lên 600 kWh. Số tiền phải trả không phải tăng lên gấp đôi mà có thể gấp ba vì trước đây 300 kWh ở mức giá thấp, còn khi mức giá bán lẻ điện bình quân tăng, bậc thang ở trên (401kWh trở lên) có giá 2.927 đồng/kWh nên tiền điện phải trả là rất cao.  Tạm công nhận giá bán điện bình quân đã được công bố, theo ông Nguyễn Khoa Khôi, khi thu tiền điện theo mức giá bình quân ấy, EVN đã đủ hòa vốn và có lãi. Thế nhưng thực tế "nhà đèn" chỉ bán giá ấy với một số ít hộ, còn đối với những hộ sử dụng từ 101 kWh trở lên, EVN bắt đầu thu cao hơn để bù chéo cho người dùng ít.   Chuyên gia kinh tế năng lượng Nguyễn Khoa Khôi. Ảnh: FBNV "Vấn đề ở chỗ số người được hưởng bù chéo cực nhỏ. Ngày nay, hầu như không ai dùng dưới 50kWh/tháng. Ngành điện lực nói số này đông, chừng 30%, nhưng đó là số hộ, còn lượng điện năng họ tiêu thụ cực ít, trong khi khoảng 70% là người tiêu thụ nhiều. Hiện đa số các hộ gia đình tiêu thụ ở mức 400kWh/tháng. Với giá bậc thang theo quy định, khi dùng 401kWh trở lên, người dân đã phải trả 2.920 đồng/kWh. Đây là mức quá cao, trong khi ở 2 bậc thang thấp nhất, giá bán điện đã gần bằng giá bình quân (1.678-1.734 đồng/kWh so với 1.864,44 đồng/kWh). Chính vì thế, EVN thu được của các hộ rất nhiều, nhưng để bù chéo cho các hộ dùng ít thì không được bao nhiêu và tôi nghi ngờ điểm này, phần còn lại ngành điện bù cho ai? Đây là câu hỏi EVN cần phải làm rõ. EVN đã công bố mức giá bình quân thấp hơn giá họ thu rất nhiều. Chỉ cần làm phép tính trung bình cộng giản đơn, cũng như bình quân gia quyền: lấy tổng số tiền thu được của các hộ dùng 100kWh trở xuống cộng (+) tổng số tiền thu được của người dùng 101-200 kWh cộng (+) tổng số tiền thu được của người dùng 201-300kWh cộng (+) tổng số tiền của người dùng 301-400kWh cộng (+) tổng số tiền thu được của người dùng từ 401kWh trở lên, tất cả chia cho tổng lượng điện năng tiêu thụ hàng tháng. Khi ấy sẽ thấy EVN thu với giá bình quân ít nhất là 2.500-2.600 đồng/kWh (trên 10 cent/kWh). Với mức giá đó, ngành điện không thể công bố rằng giá điện Việt Nam thuộc top rẻ nhất thế giới (7,4 cent/kWh và sau khi tăng 8,36% thì lên mức gần 8 cent). Đối với mỗi hộ gia đình, khi nhận hóa đơn điện chỉ cần lấy tổng số tiền phải trả chia cho lượng điện năng tiêu thụ hàng tháng thì sẽ ra số tiền điện bình quân, nhưng ít ai để ý điều này", chuyên gia Nguyễn Khoa Khôi phân tích. Trở lại với giá điện bậc thang, vị chuyên gia đề nghị Bộ Công thương và EVN cần cải tiến biểu giá điện bậc thang theo hướng rút ngắn lại, có thể chỉ còn 3-4 bậc. Nếu thực hiện bù chéo thì chỉ nên lấy số thu của người dùng ở mức 401kWh-600kWh để bù cho người tiêu thụ 1-150 kWh, không phải bù cho những người còn lại, và đơn giá bậc cao ấy cũng chỉ khoảng 2.300đ/kWh là hợp lý . Nếu thêm mức 601kWh trở lên thì có thể đơn giá cao hơn nhiều cũng được, nhưng nhất thiết phải công bố đúng giá điện bình quân thực tế hàng năm tính theo bình quân gia quyền. “Còn giá mà EVN đưa cho người dân đó chỉ là giá tối thiểu bán ra để đảm bảo kinh doanh có lãi định mức mà thôi, không thể gọi là giá bán điện bình quân được”, ông Khôi nhấn mạnh. Một điểm nữa được ông Nguyễn Khoa Khôi lưu ý, trong cơ cấu để tính giá điện có khoản “các chi phí khác”, đây là điểm phải kiểm soát vì trong kinh tế dùng "chi phí khác" thì người ta có đủ cách và có thể đưa nhiều chi phí không chính thức vào. Vị chuyên gia thừa nhận, cái khó của ngành điện là rất khó kiểm soát vì cơ cấu điện mỗi năm mỗi khác. Chẳng hạn, năm 2018, miền bắc mưa nhiều, thủy điện phải xả tràn do không thể dùng hết. EVN chắc chắn thông minh điều hành để có phân phối công suất tối ưu cho hệ thống của họ, không đời nào họ để cho nước chảy không mà trong lúc đó nhiệt điện giá cao lại cho chạy. “Cái đó có lợi cho EVN nhưng không ai thắc mắc ở điểm đó, vấn đề là giá điện bình quân tính trong điều kiện công suất đó phải phổ biến nhiều năm để từ đó chọn được mức giá điện bình quân hợp lý", ông Khôi lưu ý. (Theo Đất Việt) Thành Luân