09:00

Vì sao Gaddafi phải chết?

Cái chết của nhà lãnh đạo bị lật đổ của Libya Muammar Gaddafi đã giúp nhiều người tránh được rắc rối, từ các nước phương Tây đến những quan chức dưới quyền ông trong suốt 42 năm qua, những người sau này trở thành các nhà dân chủ hoặc cách mạng, giới phân tích nhận định.

Trong đánh giá trên tạp chí “Statafrik”, nhà phân tích Akram Belkaïd cho rằng các nước cầm đầu chiến dịch quân sự ở Libya muốn ông Gaddafi “chết hơn là sống”. Nếu ông Gaddafi sống, đây sẽ là điều sỉ nhục đối với liên quân và gây khó khăn cho tầng lớp lãnh đạo mới ở Libya.

Kẻ bắn ông xứng đáng được các nước phương Tây trọng thưởng vì với cái chết đột ngột mà không bị xét xử, ông Gaddafi sẽ mang theo xuống mồ toàn bộ bí mật quốc gia trong suốt 42 năm.

Ông Gaddafi nắm giữ nhiều thông tin khiến lắm nước phải lo ngại, do đó những nước này muốn ông phải chết để những bí mật đó không bao giờ được làm sáng tỏ.

Theo bà Louisa Hanoune, Tổng thư ký Đảng Lao động Algeria, những bí mật đó có thể là các khoản tài trợ mà ông Gaddafi đã cam kết với một số nhà lãnh đạo phương Tây đương nhiệm, cũng có thể là chi tiết về thời gian cộng tác giữa ông Gaddafi và các tổ hợp dầu khí Ănglô-Xắcxông hay việc ông Gaddafi bị buộc phải tham gia vào cuộc chiến chống khủng bố.

Ông Gaddafi không thể và không được phép tiết lộ những gì đã thấy, đã nghe và đã hiểu liên quan đến địa chính trị trong gần nửa thế kỷ cầm quyền.

Chuyên gia Akram Belkaïd cho rằng ông Gaddafi nắm giữ nhiều thông tin có thể gây nguy hại về chính trị cho một số nhà lãnh đạo phương Tây. Nếu ông Gaddafi sống và bị đưa ra xét xử, ông có thể sẽ khai ra mối quan hệ giữa ông với cựu Thủ tướng Tony Blair, Tổng thống Pháp Nikolas Sarkozy và Thủ tướng Italia S. Berlusconi.

Về việc tài trợ cho các chiến dịch vận động của Tổng thống Pháp Sarkozy, con trai ông Gaddafi là Seil al Islam cũng đã từng đề cập, nhưng cho đến giờ chưa có đủ bằng chứng.

Ông Gaddafi cũng từng nhận được nhiều lời khuyên của Tony Blair. Sẽ tốt hơn đối với các nền dân chủ phương Tây nếu họ được biết chi tiết những hành động gây hại mà giới cầm quyền và những người có thế lực của nước họ đã thực hiện với một chế độ bị coi là xấu xa nhưng giàu có này.

Nếu biết sẽ bị chết, ông Gaddafi có thể đã tiết lộ thông tin liên quan đến an ninh của nhiều nước hoặc các cuộc nói chuyện riêng giữa ông với các nhà lãnh đạo phương Tây, và điều đó sẽ khiến nhiều người phải lo ngại.

Sau vụ 11/9, chuyên gia Mokrane Ait Ouarabi nhận xét ông Gaddafi từ một người xấu đã trở thành một người dễ gần đối với phương Tây nhờ “phép thuật” dầu mỏ.

Năm 2003, Gaddafi đã ký một thỏa thuận với Mỹ và đổi lại Washington “nhắm mắt làm ngơ” trước bản chất chế độ ở Libya. Bị “đôla dầu mỏ” hấp dẫn, năm 2007, Pháp đã trải thảm đỏ đón ông Gaddafi và đáp ứng những đòi hỏi ngông cuồng của nhà lãnh đạo này.

Ông Gaddafi đã đền bù cho gia đình nạn nhân vụ khủng bố Lockerbie và đổi lại Anh trả lại tự do cho Ali Mohamed Al Megrahi, một người Libya bị kết án trong vụ này. Mỹ cũng xích lại gần với Libya khi năm 2008, bà Condoleezza Rice, lúc đó là Ngoại trưởng, được ông Gaddafi đón tiếp nồng nhiệt tại Tripoli.

Đối với phương Tây, ông Gaddafi là một đồng minh ưu đãi sau vụ 11/9. Ông đã cung cấp cho Mỹ tên các phần tử Hồi giáo cực đoan quan trọng và nguy hiểm nhất. Chính Libya là một trong những nước được khen ngợi vì đã hợp tác truy lùng một số phần tử khủng bố.

Tuy nhiên, năm 2008, ông Gaddafi đã từng cảnh báo những người đồng nhiệm Bắc Phi và Trung Đông về mối đe dọa trong tương lai: đó là sự phản bội của phương Tây.

Cuối cùng, ông Gaddafi không bị treo cổ như Saddam Hussein mà bị giết trong một hoàn cảnh không rõ ràng.

Về bối cảnh cái chết của ông Gaddafi, bà Louisa Hanoune cho rằng NATO đã phát hiện ra ông Gaddafi trong đoàn xe chạy trốn và vì sợ ông này sẽ nói ra mọi bí mật liên quan đến phương Tây, nên họ đã chọn cách “dễ dàng nhưng hèn nhát nhất” là giao cho quân nổi dậy “thanh toán” ông để chôn vùi vĩnh viễn các bí mật đó.

Kiến Văn