Hà Nội xin làm đường sắt theo BT: Bán rẻ, mua đắt? Cập nhật lúc 10:31 Xin làm đường sắt theo hình thức BT, PPP dễ có nguy cơ "bán rẻ, mua đắt", trục lợi. GS.TS Đặng Đình Đào, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Phát triển - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân lo ngại, có nguy cơ "bán rẻ, mua đắt" tại các dự án thực hiện đầu tư theo hình thức BT, PPP.   Lo ngại thiếu minh bạch, thất thoát khi làm dự án đường sắt theo hình thức BT, PPP. Ảnh: VnEconomy Bán rẻ, mua đắt Đề cập tới vấn đề trên, vị GS cho biết có liên quan tới đề xuất xin cơ chế đặc thù để làm đường sắt đô thị của Hà Nội mới được trình lên Chính phủ xin ý kiến.  Theo đó, Hà Nội sẽ xin làm 3 tuyến đường sắt đô thị gồm tuyến số 2 đoạn Trần Hưng Đạo - Thượng Đình, tuyến số 5 Văn Cao - Hòa Lạc - Ba Vì và tuyến số 3 đoạn Ga Hà Nội - Hoàng Mai theo hình thức PPP và BT. Trong đó, Hà Nội đề xuất xin thực hiện hai dự án tuyến số 5 (Văn Cao - Hòa Lạc - Ba Vì), có tổng đầu tư là 66.865 tỷ đồng và tuyến số 2 (Trần Hưng Đạo - Thượng Đình), tổng đầu tư là 27.813 tỷ đồng theo hình thức BT. Điều này khiến GS Đặng Đình Đào thấy lo ngại. Trước hết nói về hình thức đầu tư BT, vị GS đánh giá đây là một hình thức hợp đồng quan trọng trong phát triển hạ tầng, tuy nhiên các dự án BT hiện nay đang cho thấy nhiều sai phạm tồn tại làm thất thoát tài sản của Nhà nước. Đáng chú ý, trong tờ trình, Hà Nội cũng có đề cập xin nhiều giải pháp mang tính đặc thù như được giữ lại nguồn thu từ cổ phần hóa; bán nhà, trụ sở, đất, phát hành trái phiếu... cùng nhiều cơ chế khác. "Tôi muốn làm rõ, những cơ chế đặc thù như xin được bán đất, bán nhà, bán trụ sở của Hà Nội sẽ thực hiện theo hình thức nào? Quy đổi ngang giá cho chủ đầu tư để lấy dự án hay sẽ bán theo hình thức đấu giá công khai sau đó sẽ sử dụng theo quy hoạch? Nếu đấu giá thì đấu giá thế nào, liệu có tình trạng quân xanh, quân đỏ, đi đêm với chủ đầu tư hay không?", GS Đặng Đình Đào băn khoăn.  Theo vị GS, nếu không rõ ràng ngay từ đầu rất có thể sẽ khiến nhà nước chịu thiệt đơn, thiệt kép, khi bán thì rẻ, mà mua lại thì với giá quá đắt. "Việc này dư luận và giới chuyên môn đã nói rất nhiều rồi. Hình thức BT rất dễ bị bóp méo, biến tướng do thiếu công khai minh bạch vì những khoản sinh lời vô cùng lớn từ việc sở hữu "đất vàng" hoặc đất diện tích lớn tại các địa phương. Từ những mảnh đất này mà các chủ đầu tư có thể kiếm lợi lớn gấp nhiều lần số tiền đã bỏ ra làm dự án. Trong khi đó, nhà nước hoàn toàn có thể thu được số tiền lớn từ việc bán đấu giá các dự án đất công, lấy tiền đầu tư phát triển. Người dân cũng không phải còng lưng chịu các mức phí cao để hoàn vốn cho nhà đầu tư. Vì thế, mới nói chủ đầu tư mua dự án với giá rẻ còn khi bán lại cho nhà nước quản lý thì với giá quá đắt", GS Đào cảnh báo. Vị GS nhấn mạnh, đầu tư theo hình thức BT thời gian qua chính là biến tướng của dạng “đổi đất lấy hạ tầng”. Tại Hà Nội, TP.HCM và nhiều địa phương khác đã bị Thanh tra Chính phủ chỉ rõ những sai phạm trong quá trình thực hiện dự án theo hình thức BT này khiến nhà nước thua thiệt, còn chủ đầu tư hưởng lợi. "Đáng nói, sự thua thiệt của nhà nước không ai khác chính là người dân phải gánh, vì thế, tôi cho rằng Hà Nội không nên thực hiện đầu tư theo cơ chế BT "đổi đất lấy hạ tầng" theo kiểu hàng đổi hàng mà thực hiện đổi tiền mặt lấy hạ tầng - nghĩa là bán đấu giá độc lập quyền sử dụng đất rồi lấy tiền thanh toán hợp đồng BT theo tiến độ", GS Đào nói rõ. Dễ làm trò đẩy vốn lên Đối với dự án tuyến số 3 (Ga Hà Nội - Hoàng Mai), tổng đầu tư khoảng 38.656 tỷ đồng sẽ được đầu tư theo hình thức PPP  (hợp tác công - tư) và do Hà Nội làm chủ đầu tư. Dự án này cũng khiến GS Đặng Đình Đào thấy lo ngại. Ông cho biết, xây dựng một tuyến đường sắt phải tiêu tốn rất nhiều tiền, có thể hàng trăm triệu USD, cũng có khi lên đến cả tỷ USD. Nhưng bất cập lớn hiện nay là ở khâu quản lý. Do năng lực, trình độ yếu kém, lại thêm những vấn đề tiêu cực trong khâu giám sát, thẩm tra do đó, rất khó xác định được tổng vốn đầu tư đề xuất có phải là con số sát thực tế không? Chất lượng của dự án có tương xứng với tổng vốn đầu tư hay không? Rất khó để xác định. "Nếu doanh nghiệp và chính quyền địa phương cùng thỏa thuận với nhau thì giá trị xây dựng một tuyến đường đó là một lỗ hổng to lớn, có thể bị đội lên gấp nhiều lần. Rồi khi thực hiện dự án, liệu có câu chuyện chủ đầu tư móc ngoặc với các đơn vị quản lý, cố tình tìm cách kéo dài thời gian, xin tăng vốn dự án hay không? Đây chính là kẽ hở, tạo cơ hội cho những nhóm lợi ích xâu xé, trục lợi. Chưa nói tới công tác giải phóng mặt bằng tại các dự án vẫn luôn diễn ra rất phức tạp, dễ nhập nhèm, thất thoát. Đây cũng là nguyên nhân khiến cho nhiều dự án bị đội vốn, chậm tiến độ. Trong khi, có những dự án nhà nước phải đổ vào hàng nghìn tỷ giải phóng mặt bằng nhưng tiến độ thì "rùa bò". Chúng ta đã có những con đường cao tốc đắt nhất hành tinh, giờ lại thêm cả đường sắt đắt nhất thế giới là không ổn", GS Đặng Đình Đào chỉ rõ. (Theo Đất Việt) Hoài An