Lê Văn Lan: Một đời nghiên cứu cổ sử

 

Cập nhật lúc 14:44  Dân Việt thực hiện một cuộc phỏng vấn với GS Lê Văn Lan   Thưa Giáo sư, em hơi tò mò Giáo sư tuổi gì ạ? - Tuổi Giáp Tuất, 1934, năm nay 89 tuổi rồi. Trùng với cụ Lý Công Uẩn cũng Giáp Tuất, nhưng là năm 974. Tôi vẫn còn giữ được cái giấy khai sinh làm bằng 3 thứ tiếng, tiếng Pháp ở trên, tiếng Hán rồi mới đến chữ Quốc ngữ, thì tôi được sinh ở số 40 phố Hàng Cót bây giờ, tại nhà hộ sinh của bà Đốc Tâm. Thực ra bà Đốc Tâm chỉ là nữ hộ sinh nhưng vì đỡ đẻ rất mát tay nên người ta tôn vinh là docteur, rồi gọi tắt là bà Đốc Tâm. Bây giờ cái chỗ 40 Hàng Cót, nhà hộ sinh bà Đốc Tâm đã chuyển thành nhà hàng Trống Đồng. Thỉnh thoảng tôi lại đến đấy ăn, vì 2 lý do, một là văn hoá ẩm thực, 2 là ngồi lại ở nơi mình sinh ra. Hồi đấy, gia đình Giáo sư sống ở khu phố mà bây giờ ta gọi là cổ? - Lúc ấy cha mẹ tôi sống ở bên phố Hàng Đậu, số 27 Hàng Đậu, nhà ống thông ra 2 mặt phố. Vì thế một mặt mẹ tôi làm cửa hàng buôn bán lương thực, còn cha tôi ở mặt sau bốc thuốc đông y. Bởi vì cha tôi là học trò của cụ cử Can (tức cụ Lương Văn Can), thông thạo cả chữ lẫn thuốc. Cửa hiệu của cha mẹ tôi lấy tên là Xuân Sinh. Thương hiệu Xuân Sinh cũng đáng kể ở Hà Nội đầu thế kỷ 20, buôn bán làm ăn ở đấy. Mẹ tôi kể là mải làm ăn, đến lúc đau đẻ mới chạy vội từ Hàng Đậu qua cái chỗ nhà máy nước tròn chỗ bốt Hàng Đậu ấy đến Hàng Cót nhà thương bà Đốc Tâm, đẻ ở đấy. Sau này số nhà 27 Hàng Đậu là cơ ngơi tài sản của gia đình, đến lúc cải tạo thương nghiệp thì hiến hết cho nhà nước. Không có chỗ ở, nhà thờ đạo Tin Lành cho ở nhờ một buồng trong toà nhà dành cho các giáo sĩ người Mỹ trước đây. Sau này mẹ tôi mất, mấy anh em lấy vợ đẻ con thế là cứ chia năm xẻ bảy ra, cuối cùng thành cái nhà ở phố Nguyễn Văn Tố chợ Hàng Da 6m2 mà bạn vẫn đến ấy là vì thế. Riêng căn buồng mà nhà thờ cho mẹ tôi thì có sổ đỏ, tôi ở đấy một thời gian, để lại chỗ ấy cho con cả Lê Kim Cương về đây ở. Lúc bé việc đi học của Giáo sư thế nào? Ông học trường gì ở Hà Nội thời ấy? - Lúc Cách mạng Tháng Tám tôi mới 11 tuổi, đã học đến lớp nhì (tương đương lớp 3 bây giờ) ở trường Sinh Từ, bây giờ là trường Bùi Huy Bích. Sau đó đi tản cư đến năm 1948 thì hồi cư. Trước khi đi tản cư nhà tôi còn có một căn nhà ở phố Sơn Tây. Bà mẹ hăm hở hồi cư dẫn đàn con mà tôi là con út tìm đến nhà số 4B phố Sơn Tây, ngôi nhà ấy tôi vẫn nhớ có cổng rất to, đi sâu vào phía sau có cây đề của chùa Thanh Ninh, gọi là chùa Am cây đề. Đây là căn nhà gia đình tôi ở chính hồi Cách mạng. Lúc đi tản cư cụ đào đất ở dưới sân gạch, nhét vàng vào đó giấu, rồi trồng cây ngọc lan lên. Mẹ tôi hăm hở trở về đào dưới gốc cây ngọc lan, nhưng không tìm thấy. Thế là trắng tay.    Mẹ tôi đành mở hiệu phở ở số 54 phố Nguyễn Siêu, gần phố Ngõ Gạch. Tôi lúc nào không đi học trường Hàng Than thì về bán phở phụ với mẹ. Quán phở cũng là chỗ cơ sở của kháng chiến. Tôi có 2 anh trai, một anh học khoá 1 trường võ bị Trần Quốc Tuấn, cao to đẹp giai, tiểu tư sản đi học tốt nghiệp sĩ quan khoá đầu tiên của quân đội nhân dân, tự trang bị kiếm Nhật, đeo cạnh người. Khi anh tôi về thăm nhà, lúc ấy gia đình tôi tản cư về Yên Lạc, Vĩnh Phúc, tôi thấy anh oai lắm. Lúc chiến dịch biên giới, anh ấy đã là đại đội phó. Khi đánh đồn Bản Le, bản Nà Phản thì anh tôi hy sinh, đồng đội đem lên đồi chôn. Sau này con anh đã cố gắng tìm được hài cốt. Lúc đào xuống vẫn còn thấy thanh kiếm Nhật. Anh thứ 2 làm tuyên truyền, trở thành phó ty tuyên truyền nội thành. Những lúc anh ấy vào nội thành thường dẫn theo đồng đội đến quán ăn phở của mẹ tôi nhưng thực ra là đặt cơ sở liên lạc ở đấy. Tôi làm chân canh chừng. Có lần được giao cả nhiệm vụ giao liên cầm hộp bánh Champagne đẹp lắm, có 2 đáy phần dưới là truyền đơn, phía trên là bánh đi đưa cho người khác. Tôi học ở trường Nguyễn Công Trứ - Hàng Than, giúp bán phở cho mẹ, đi tán phát truyền đơn cho ông anh và có cả việc nữa là đi bán kem. Có lần tôi đeo thùng kem và bị bọn Tây lê dương đá đít, có lần đá vỡ cả thùng. Có một lần vào đúng hôm Giáng sinh tôi bán kem về muộn buổi tối, về đến ngõ Gạch thì gặp 2 thằng Tây say, là người châu Âu. Tôi tưởng bị đá đít thì một gia đình mở cửa có ánh đèn hắt ra và ở trong nhà người ta vặn đĩa hát bài Silent Night (Đêm yên lặng-PV), mấy ông Tây nghe thấy bài thánh ca khóc tu tu thế là không đá đít mình nữa. Vừa đi học vừa đi làm, xong được tiểu học, vào trung học thì tôi thi vào trường Bưởi – Chu Văn An, học ở đó suốt thời gian học trung học, 7 năm thì lấy được bằng tú tài. Rồi vì sao ông lại lựa chọn lịch sử? - Thực ra hoàn toàn ngẫu nhiên. Năm 1956, hai năm sau hoà bình, nhà nước mở một lúc 5 trường đại học: Tổng hợp, Bách khoa, Nông lâm, Sư phạm, Ngoại ngữ. Tôi vào Đại học Tổng hợp và học khoa Văn. Lúc ấy cả trường chỉ có 4 khoa, khoa Văn, khoa Sử là 2 khoa độc lập, còn 2 khoa kép Toán – Lý, Hoá – Sinh. Giáo sư Trần Đức Thảo, lúc ấy vừa "cãi nhau" với Jean Paul Sartre ở Paris về chủ nghĩa hiện sinh về thì giao làm Hệ trưởng khoa Sử. Khoa Văn của ông Đặng Thai Mai. Và những "thằng" sinh viên như bọn tôi nghe tên của Hệ trưởng Trần Đức Thảo rất muốn vào học, nên tôi học cả Văn lẫn Sử. Rất may là lúc ấy khoa Sử có nhiều giáo sư giỏi, cổ sử thì có Giáo sư Đào Duy Anh, sử thế giới có giáo sư Phạm Huy Thông vừa mới ở Hải Phòng lên Hà Nội, lịch sử hiện đại là giáo sư Trần Văn Giàu, toàn các vị nổi tiếng. Bên khoa Văn là cụ Đặng Thai Mai, cụ Nguyễn Mạnh Tường, cả cụ Trương Tửu nữa. Năm học thứ nhất, năm 1956, "bọn"ở khoa Sử có khoảng hơn 100 "đứa" và có 4, 5 trình độ khác nhau. Dân ở tạm chiếm như bọn tôi thì tú tài 1, tú tài 2. Tương đương với lớp 11, 12 bây giờ. Rồi hội ở kháng chiến về thì lớp 9, lúc ấy trung học kháng chiến chỉ có 9 năm, sau đó mới chuyển sang hệ 10 năm, rồi những người học xong trung học từ năm trước chưa có trường đại học để vào thì gọi là dự bị đại học. Chưa kể thêm một trình độ nữa là cán bộ đi học. Thế nên mới có chuyện buồn cười là một anh trong lớp là cán bộ đi học, mà cán bộ đi học thì rất khó để ngồi nghe, giờ giảng triết học lúc ấy là cụ Cao Xuân Huy dạy, dạy logic học. Cái bục dài sau này là Hội trường Nguỵ Như Kom Tum thì cụ đi từ đầu này đến đầu kia, rồi lại đi ngược lại, nhìn lên trời và chắp tay sau lưng giảng bài. Cho đến bây giờ tôi vẫn nhớ bài giảng cụ Cao Xuân Huy giảng về logic học, về tam đoạn luận. Anh cán bộ kia ngồi nghe cụ Cao Xuân Huy giảng Khổng Tử như thế thì rất chán mới ngủ. Thế nào đấy cụ Huy biết mới mách Hệ trưởng là GS Trần Đức Thảo. Một hôm cụ Trần Đức Thảo mới gọi cán sự học tập năm thứ nhất là tôi lên văn phòng của khoa gặp Hệ trưởng. Tôi gõ cửa và ông Trần Đức Thảo hỏi: "Mày là thằng Lan phải không?". "Vâng, con là Lan". "Lớp mày có thằng nào tên là Đ. không". "Thưa thầy anh ấy là cán bộ đi học". "Mày về bảo với thằng Đ., giờ cụ Huy nó ngủ thì nó cứ ngủ nhưng không được ngáy". Cụ Trần Đức Thảo là nhà triết học và là đồng nghiệp của cụ Huy và các giáo sư triết học trêu nhau như thế đấy! (cười lớn) Học năm thứ nhất, đến cuối năm thì bùng nổ vụ Nhân Văn Giai phẩm. Đại học Tổng hợp khoa Văn, khoa Sử là trung tâm của nhóm Giai phẩm, thành ra hết năm thứ nhất lên năm thứ 2 một loạt sinh viên bị đuổi. Hơn 100 sinh viên, lên đến năm thứ 2 chỉ còn độ ba chục sinh viên. Tôi may quá nằm trong số hơn ba chục sinh viên được lên năm thứ 2. Vì vào thời gian ấy tôi không tham gia vào chuyện Nhân Văn không phải vì quan điểm lập trường mà là đang mải yêu, chính là bà vợ tôi sau này. Đang tuổi trẻ vướng vào chuyện yêu đương, tình cờ mà tôi được ở trong số 30 người còn sót lại. Lên đến năm thứ 3, sinh viên bị đưa đi "hạ phóng", làm giáo viên cấp 2 ở các trường phổ thông. Lại rất tình cờ trong số hơn 30 người thì chỉ 8 người, 4 ở lại trường, 4 trong đó có tôi được về Uỷ ban Khoa học Nhà nước. Ở Uỷ ban Khoa học Nhà nước lúc ấy cũng chỉ có 4 viện là Viện Sử - cụ Trần Huy Liệu, Viện Văn vẫn là GS Đặng Thai Mai, Viện Kinh tế của GS Bùi Công Trừng, Viện Triết – ông Hoàng Minh Chính. Tôi về đấy từ năm 1959, lứa có mặt ở Viện Sử từ những ngày đầu tiên ấy giờ đã đi hết rồi, hầu như chỉ còn mình tôi, 89 tuổi, vừa nhận danh hiệu U90 vừa nhận danh hiệu người tham gia thành lập Viện sử học.  Thế là nếu nhìn lại cuộc đời của ông cũng toàn chuyện may đấy chứ? - Không hẳn là toàn may đâu. Vì tôi từng bị bắt giam ở Hoả Lò một cách rất oái oăm. Chuyện liên quan đến một vụ mất vàng ở Bảo tàng lịch sử. Thời ấy Bảo tàng bày ấn tín Vua Bảo Đại và cành vàng lá ngọc của Nam Phương Hoàng hậu rất hớ hênh. Rồi một hôm người ta phát hiện bị mất đồ trưng bày đó. Tôi lúc ấy đang là nhà sử học trẻ tuổi nhưng đã có tiếng tăm, tôi không chỉ làm sử mà làm khảo cổ với thành tích rất "ghê gớm" là phát hiện ra núi Đọ, và là người khai quật Văn hoá Phùng Nguyên. Tôi viết quyển sách đầu tiên năm 1962 đến năm 1963 thì in. Hai mấy tuổi viết được cuốn Những vết tích của thời đại đồng thau ở Việt Nam là rất oách. Nhưng vì làm quyển đó về thời đại đồng thau nên tôi tập trung vào làm văn hoá Đông Sơn. Tôi là người nghiên cứu kỹ về văn hoá Đông Sơn. Nên tôi phải đến Bảo tàng Lịch sử thường xuyên để chụp đo vẽ những trống đồng, rìu đồng, dao găm… cất ở dưới hầm của Bảo tàng để đưa vào sách. Khi vụ mất trộm xảy ra tôi trở thành nghi can số 1. Cùng lúc ấy có mấy ông bạn nhân chuyện mất vàng ở Bảo tàng, lại muốn hạ bệ một người trẻ tuổi là tôi lúc ấy đang rất vênh vang, họ mới tố giác với công an. Công an bắt luôn. 6 tháng trời quần thảo bằng 3 lệnh tạm giam, mỗi lệnh 2 tháng, mà không có kết quả gì, vì tôi có lấy đâu mà nhận. Cuối cùng đến lúc hết 6 tháng, không đưa ra được bằng chứng, họ không thể đưa tôi ra toà được. Đúng lúc ấy, họ bắt được kẻ trộm. Ly kỳ ở chỗ, nó khai nấp ở pho tượng Chăm trên tầng 2, chờ tối mọi người về hết thì lấy trộm. Sau đó, công an đã tìm được số hiện vật bị mất mà kẻ trộm đã cất giấu. Tôi vô tội, công an nhân ngày Tết, 20/1/1966, tức 30 Tết họ lấy cớ nhân đạo cho về ăn Tết. Cho đến bây giờ tôi vẫn chỉ có cái giấy tạm tha thôi.  Rồi ông lại trở về Viện Sử? - Viện Sử lại nhận lại, nhưng vẫn mang tiếng là thằng tù về, không nơi nào muốn in sách của tôi nữa, phải mất gần 10 năm mới gượng lại được. Đó là nhờ đợt nghiên cứu rất lớn về Hùng Vương. Lúc đó là năm 1968, chiến trường miền Nam đang có những tổn thất. Để xốc lại tinh thần cả dân tộc, Thủ tướng Phạm Văn Đồng quyết định tập trung tất cả giới tinh hoa của khoa học xã hội lại thực hiện một đợt nghiên cứu lớn về thời đại Hùng Vương với chủ đề "Các vua Hùng có công dựng nước Bác cháu ta phải cùng nhau giữ nước". Lúc đó, ông Phạm Huy Thông chủ trì. Ông Phạm Huy Thông mới lập ra 6 tổ nghiên cứu do các ông Phan Huy Lê, Hà Văn Tấn, Trần Quốc Vượng, tôi và 2 người nữa bên Bộ Văn hoá làm tổ trưởng. Tôi nhận tổ Văn hoá thời Hùng Vương, tham gia trong tổ văn hoá còn có các nhà ngôn ngữ học Nguyễn Kim Thản, nhà dân tộc học Nguyễn Đổng Chi… Năm 1969, vì tôi là chuyên gia trống đồng, Đài Phát thanh Giải Phóng đã chuyển cho tôi một bức thư của một đơn vị trung đội ở khu 6, lúc đấy khu vực chiến trường ấy cũng đang cực kỳ khó khăn. Tôi đọc thư "Đêm nay chúng tôi sẽ xuất kích không biết có còn ai về được không, vì thế chúng tôi muốn được nghe tiếng trống đồng". Thế là tôi đi tìm trống đồng còn đánh được, đánh lên, ghi âm lại và chuyển để phát qua Đài phát thanh Giải Phóng vào trong Nam. Tôi nghĩ đợt nghiên cứu về thời đại Hùng Vương ấy vẫn là cái mốc tốt của khoa học xã hội cả ở khía cạnh chính trị, cả ở giá trị văn hoá và lịch sử. Cá nhân tôi cũng nhờ đó mà gượng dậy được uy tín khoa học sau gần 10 năm mất trắng. Nói chung nhìn lại, cũng thấy nhiều gian truân. Nhưng những thành tựu tôi có được khi nghiên cứu thời đại Hùng Vương đã khích lệ tôi. Tiếng tăm của nhà sử học thời trẻ tuổi đã trở lại. Đến khi phong hàm Giáo sư năm 1984, tôi là người trẻ nhất, được phong ngay đợt thứ 2. Đợt đầu là năm 1980. Lúc ấy tôi được phong là Giáo sư I, sau này Giáo sư I được gọi là Phó Giáo sư, Giáo sư II là Giáo sư.  Ông có thể tiết lộ vì sao vào thời ấy ông lại chọn cổ sử mà không phải lịch sử hiện đại không? Trong thời kỳ công tác ông có đảm nhận chức vụ nào không? - Tôi là thành phần tư sản, lại ở lại vùng tạm chiến không đi kháng chiến, lại có vợ theo đạo Tin Lành, "nặng căn" lắm, rất "nặng căn" (cười lớn). Tôi tự biết mình là ai. Ngẫu nhiên tạt vào Sử rồi lại bén duyên, may mắn không bị "lao cải", không bị "hạ phóng" lại được về Ủy ban Khoa học nhà nước rồi vào Viện Sử tham gia vào việc thành lập nên nhận thấy mình có may mắn hơn rất nhiều người. Từ đấy, gặp được các thầy tốt như cụ Đào Duy Anh, từ đó cái trí đặt vào sử. Tôi đã "chết" cũng vì sử và bây giờ "sống" cũng vì nó. Tôi vào Viện Sử, chọn cái rất khó là cổ sử. Về sau cụ Đào Duy Anh, cụ Trần Văn Giàu cũng đều về Viện Sử. Các vị là thầy đã thành đồng nghiệp. Năm 1964, cụ Đào Duy Anh viết quyển Đất nước Việt Nam qua các đời - một công trình phải gọi là vĩ đại. Cụ tặng cho tôi với dòng chữ: "Kính gởi anh Lê Văn Lan" thì thấy xúc động lắm. Thầy đã coi tôi như đồng nghiệp. Tôi cũng đã có một chút thành tựu, đã sống chết với nó. Tôi ở ban Cổ sử suốt từ trước khi Viện Sử ra đời cho đến lúc về hưu. Ngày ấy Ban Cổ sử do GS Văn Tân phụ trách. Ông có lẽ nhận ra khả năng của tôi, kèm cặp dạy dỗ coi như em ruột, rất thân thiết. Ông Văn Tân là bạn thân thiết với các ông Trường Chinh, Hoàng Tùng, Xuân Thuỷ. Tôi vẫn thường gặp các ông Hoàng Tùng, Xuân Thuỷ ở nhà ông Văn Tân, họ nói chuyện với nhau rất vui vẻ.  Bây giờ nhìn lại Giáo sư tự thấy đâu là đóng góp lớn nhất của ông với sử học? - Về mặt phương pháp và phương pháp luận tôi là người đầu tiên nghĩ đến chuyện không thể làm sử Việt Nam, nhất là cổ sử theo kiểu mà tôi gọi là tờ a, tờ b thư tịch. Nếu cứ bám vào thư tịch, thì ví dụ thành tựu thời Lý Trần rất lớn, nhưng đến thời nhà Minh đã bị cướp hết, sau này mới lác đác Đại Việt sử ký toàn thư, Khâm định Việt sử thông giám cương mục… thì thu được kết quả rất ít. Phương pháp tôi đưa ra là phương pháp tổng hợp, vẫn dựa vào thư tịch nhưng phải đưa vào cả khảo cổ, văn hoá dân gian... Tôi là người đưa ra hình ảnh về đặc điểm của lịch sử Việt Nam, nó khác Trung Quốc. Bên ấy người ta thiên kinh vạn quyển, mỗi đời vua làm mấy chục quyển trong khi ta có khi cả một triều đại mới có 1 quyển. Cho nên, lịch sử nếu chỉ dựa vào thư tịch thì rất thiếu, phải bổ sung vào đấy những thứ là cơ sở cho lịch sử là khảo cổ, dân tộc học, ngôn ngữ, và đặc biệt là văn hoá dân gian.  Tôi là người khẳng định sử học Việt Nam khác tất cả các nước ở chỗ nó có cấu trúc giống như một tuyến đường ray xe lửa bao giờ cũng gồm 2 đường song song, một bên là chính sử, các cụ như Ngô Sĩ Liên là chính sử, tuyến đường ray thứ 2 là dân sử. Người dân Việt rất thích lịch sử, chỉ cần động vào một tí, như vừa rồi định chọn môn lịch sử là môn tự chọn, là dân người ta "ném đá". Bởi vì Việt Nam là nước nông nghiệp, đặc điểm của dân cư nông nghiệp là thích kinh nghiệm hơn là tư duy độc lập. Mà kinh nghiệm là sử. Cho nên người Việt bám vào sử và có cách làm sử riêng, là truyền thuyết, thần thoại và huyền thoại hoá tất cả các yếu tố lịch sử. Như vậy 2 cái đường ray, một số nhà làm sử có tiếng hẳn hoi chỉ biết có cái này, còn rất đông rất nhà làm sử nghiệp dư viết sách lu bù thì lại chỉ biết mỗi cái bên này thôi. Bằng cách này cách khác họ chập 2 đường ray làm 1. Như vậy hoặc chỉ là chính sử, hoặc chỉ là dân sử. Về mặt phương pháp tôi là người đề cao phương pháp tổng hợp và từ phương pháp này tôi đã ứng dụng vào đợt nghiên cứu về thời đại Hùng Vương và góp phần đưa nó trở thành hiện thực, đưa vào sách giáo khoa, đền thờ, bia bảng. Tôi nghĩ nhờ phương pháp tổng hợp ấy mà chứng minh được Hùng Vương là có thực. Thứ 2 tôi là người kiên trì với quan điểm lịch sử không chỉ là công cụ tuyên huấn, tôi phê phán việc chính trị hoá lịch sử. Lịch sử là cơ thể hồng hào chứ không phải là bộ xương. Tôi là người kể sử, bằng cách kể chuyện lịch sử tôi muốn chứng minh lịch sử là cơ thể hồng hào. Cuốn sách Kể chuyện lịch sử cho tuổi thơ, NXB Giáo dục đã in đến lần thứ 8 rồi. Đó là 2 việc tôi cho là tôi làm được nhất, một là phương pháp làm sử và 2 là đưa ra quan điểm về giáo dục lịch sử, chống lại việc làm xơ cứng lịch sử.  Còn phát hiện ra Núi Đọ và việc khai quật văn hoá Phùng Nguyên thì sao, thưa Giáo sư? - À cái đó thì giống như người ta vẫn thường hỏi tôi, U90 rồi vẫn đi được lắm thế, vẫn nói được nhiều thế, mà nói không lẫn lộn, không ngơ ngẩn. Tôi chỉ có thể trả lời là nhờ trời đất và mẹ cha cho. Cha mẹ và trời đất đã sinh ra một "thằng tôi" mà trước tiên là có cái sức nhớ kỳ lạ, có nhiều chuyện đáng lẽ nên quên mà vẫn không thể quên được, thậm chí từ năm 3-4 tuổi khi cha tôi mất như thế nào thì tôi vẫn nhớ nguyên những hình ảnh đám tang cha tôi. May mắn trời đất cho mình sức khoẻ, mẹ cha cho mình trí tuệ. Núi Đọ có phải chủ kiến là đi tìm đồ đá cũ đâu. Khi ấy vừa dự xong lớp giảng của một chuyên gia người Liên Xô sang Hà Nội giảng về đồ đá cũ thì tôi đi vào Thanh Hoá tham gia khai quật địa điểm rất lớn ở Đông Sơn, năm 1960. Một ngày nhân công khai quật được 3 lạng gạo, bọn tôi là cán bộ đi khai quật cũng đói lắm. Nên hôm ấy là chủ nhật rất đói, tôi mới ra chợ gần đấy ăn bát cháo lòng. Ăn xong thì lững thững đi lên núi Đọ chơi thì đá chân vào những mảnh đá, nhặt lên xem, thì nó khớp với bài giảng vừa được học về đồ đá cũ. Và cái rìu tay tôi nhận nhờ được ăn cháo lòng đá chân trên núi Đọ giờ vẫn đang được bày ở Bảo tàng Lịch sử, rìu được bày trên đệm nhung rọi ánh sáng. Đấy, tôi đã phát hiện ra núi Đọ như thế đấy. Còn một lần khác đi sơ tán, nhảy xuống một cái mương để tránh bom thì chạm tay vào vách mương, cạy nó ra có các mảnh đồ gốm. Tôi tự nhận là người mát tay là ở chỗ đó. Nhưng cuối cùng thì may mắn một phần nhưng cũng phải nhờ bản lĩnh, trí tuệ thì mới thành công được. Đi đào văn hoá Phùng Nguyên cũng thế. Tôi gần như là người duy nhất còn sống trong số những người cùng đi khai quật Phùng Nguyên hồi ấy. Một ông có bút danh là Lá Non đi tìm được cổ vật khi đi đào con mương xẻ qua cái gò ở làng ông ấy là làng Phùng Nguyên. Ông ấy viết thư về Uỷ ban Khoa học, tôi được cử đi khai quật và tìm ra văn hoá Phùng Nguyên. Rồi nhờ lan man suy nghĩ và phương pháp liên hệ, Phùng Nguyên ở cách Đền Hùng 3 cây số, niên đại khớp với niên đại Hùng Vương, thế là ra được học thuyết Cơ sở văn hoá Phùng Nguyên của thời đại Hùng Vương.  Thưa Giáo sư, quả thực ông viết "tút" trên Facebook đều đặn mỗi ngày với những hình ảnh vô cùng trẻ trung. Nhìn lịch trình di chuyển của ông mỗi tuần mỗi tháng trên khắp cả nước thì lớp trẻ còn chạy dài. - Tôi vừa nói là trời đất và mẹ cha cho sức khoẻ và trí tuệ mà. Tôi vẫn có đủ sức khoẻ và được mời để đi liên tục khắp cả nước. Nói chung là tôi vẫn "đắt show" lắm. Có lẽ vì tôi tuy đã U90 vẫn không lạc hậu, tôi vẫn cập nhật để theo kịp kiến thức và trình độ thời hiện đại. Nhiều nơi mời tôi nói chuyện, tham dự hội thảo, toạ đàm, nói chung không lúc nào thiếu việc. Còn có việc này, hơi tế nhị một chút, là Giáo sư có thể tiết lộ về tình yêu hiện nay không? - Bà xã tôi mất nhiều năm rồi. Kể ra từng này tuổi còn yêu thì cũng hơi trái khoáy đấy. Nhưng trời cho mình sức khoẻ và hơn nữa, phụ nữ vẫn dành tình cảm cho mình thì mình đón nhận. Yêu ở tuổi U90 có khác thời trẻ không Giáo sư? - Cũng không khác mấy đâu. Tôi vẫn nhớ nhung, vẫn hờn giận và có tối vẫn nằm khóc một mình. Trong lúc GS Lê Văn Lan trò chuyện, bóng hồng của ông sốt ruột đi ra đi vào vì có vẻ cô đã đến giờ về. Một lúc sau GS nhận được cuộc điện thoại mà đầu bên kia nói gì ông cũng vâng một cách… ngoan ngoãn. Khi ngắt máy, ông kể với chúng tôi là cô ấy sợ ông nặng tai hay nói to nên dặn là nói nhỏ thôi, và trong bàn ăn đã có cốc nước cam để sẵn, lát nữa nhớ uống! Xin trân trọng cảm ơn Giáo sư! (Theo Dân Việt)

Trách nhiệm quản lí tầm vĩ mô

 

Giảm thuế xăng dầu: Bộ Tài chính chọn ổn định Ngân sách hay "cứu" người dân, doanh nghiệp?  Cập nhật lúc 16:04   Bộ Tài chính mới đây phát đi thông điệp khó giảm thuế tiêu thụ đặc biệt vì những lý do abcd... Thông điệp này dập tắt hy vọng của hàng vạn doanh nghiệp và người dân về một giải pháp tức thời giúp hạ nhiệt giá xăng đang tăng phi mã trong những ngày hè nắng như đổ lửa này. Theo lý giải của Bộ Tài chính, xăng là nhiên liệu gốc hóa thạch, không tái tạo, cần phải sử dụng tiết kiệm, nên theo thông lệ quốc tế luôn thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Vậy nhưng, đây có thật sự là lý do chính hay chỉ vì mục đích khác, đó là ổn định nguồn thu ngân sách? Bởi, giảm thuế xăng dầu đồng nghĩa tác động trực tiếp đến thu ngân sách, phải thay đổi dự toán thu. Hơn ai hết, Bộ Tài chính rất "ngại" thay đổi số thu thuế từ xăng dầu vốn đang dễ dàng, nếu thay đổi không biết sẽ bấu víu, cấu véo vào chỗ nào được. Theo dự toán thu ngân sách Nhà nước năm 2022 Quốc hội giao cho Bộ Tài chính, số thu Thuế tiêu thụ đặc biệt các loại (bao gồm cả xăng dầu, xe ô tô, hàng hoá chịu thuế) là hơn 27.200 tỷđồng. Trong đó dữ liệu mới nhất của Bộ Tài chính cho thấy số thu Thuế tiêu thụ đặc biệt xăng dầu 5 tháng đầu năm 2022 khoảng 6.503 tỷđồng. Với xu hướng tăng của giá dầu thô, dự tính thu từ thuế tiêu thụ đặc biệt xăng dầu có thể đạt ngưỡng từ 9.000 đến hơn 10.000 tỷ đồng trong năm 2022, tức là chiếm gần 50% dự toán số thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các loại hàng hoá thuộc danh mục được Quốc hội giao cho Bộ Tài chính. Trường hợp nếu bỏ thuế tiêu thụ đặc biệt trong xăng dầu thì khoản thiếu hụt sẽ từ 3.000 đến 4.000 tỷ đồng, Bộ Tài chính sẽ phải nghĩ cách bù từ nguồn khác, trong đó dư địa lớn là thuế dịch vụ xuyên biên giới, nhà đất, thuế tài sản... Hiện nay, mỗi lít xăng dầu đang cõng hơn 30 - 45% chi phí là thuế phí các loại, trong đó, việc "gánh" Thuế tiêu thụ đặc biệt đang khiến giá xăng trong nước cao hơn rất nhiều so với nước ngoài. Ảnh minh họa. Hiện giá xăng dầu ở Mỹ cũng đã xác lập giá cao nhất mọi thời đại với 30.700 đồng/lít vào ngày 13/6. Tuy nhiên, mức giá này vẫn thấp hơn giá xăng dầu của Việt Nam với hơn 33.000 đồng/lít. Điều đáng nói ở đây, thu nhập trung bình mỗi hộ gia đình Mỹ năm 2020 khoảng 67.500 USD, trong khi Việt Nam là 2.785,72 USD (chênh lệch 23 lần). Một khoảng cách khá xa để thấy nghịch lý của giá xăng ở Việt Nam, và người Việt đang phải bỏ ra rất nhiều tiền để trả cho chi phí xăng dầu. Vậy nhưng, Chính phủ Mỹ vẫn ráo riết lên phương án giảm thuế phí đối với xăng dầu để đối phó với cơn tăng giá điên loạn của mặt hàng này. Theo đó, Chính quyền trung ương liên bang đã kêu gọi các bang tạm ngừng đánh thuế vào xăng dầu nhằm hỗ trợ người tiêu dùng Mỹ. Một đất nước khác, đó là Pháp, Chính phủ cũng dự kiến việntrợ 8,4 tỷ USD cho các hộ gia đình để chống lạm phát, nhằm đối phó với giá xăng tăng. Còn tại Việt Nam thì sao? Giải pháp nhằm hạ nhiệt giá xăng dầu là giảm 2.000 đồng/lít thuế môi trường và dự kiến giảm thêm 1.000 đồng/lít trong thời gian tới. Con số này thấm vào đâu so với 7 lần tăng liên tiếp trong 3 tháng qua của giá xăng? Xăng dầu là mặt hàng mà đại đa số người dân, doanh nghiệp bất kể giàu, nghèo, lớn bé buộc phải sử dụng để làm nhiên liệu cho xe máy, ô tô, tàu thuyền; là nhiên liệu của vận tải hành khách, cũng là nhiên liệu của những chuyến ra khơi, bám biển, giữ chủ quyền biển đảo. Thật đau xót khi những chuyến tàu xa khơi của ngư dân phải nằm bờ vì khai thác không đủ tiền xăng dầu. Nó đặt ra lo ngại rồi đây cá ngừ đại dương ai sẽ khai thác, những tấn mực, cua tôm, cá sẽ vào tay ai, ai cắm cờ trên những vùng biển mênh mông sông nước nếu ngư dân từ chối xa khơi, bám biển? Hệ quả và tác động thật khôn lường. Và thật nghịch lý khi xăng dầu hiện nay vẫn phải gánh thuế tiêu thụ đặc biệt, "chung mâm" với cả rượu bia, thuốc lá, du thuyền… những sản phẩm chỉ một số bộ phận người dùng. Trong khi đó xăng dầu là mặt hàng thiết yếu, tác động mạnh đến từng bữa ăn của mỗi gia đình. Giảm thuế phí xăng dầu, chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến túi tiền của Nhà nước, ngân khố chi tiêu của quốc gia vốn đã được lên kế hoạch từ đầu năm. Nhưng không có cơ sở nào cho thấy, nếu giảm thuế phí xăng dầu sẽ hụt thu ngân sách, vì thực tế còn rất nhiều dư địa để thu, chỉ là Bộ Tài chính "ngại" khó. Chọn sự ổn định ngân sách Nhà nước hay chọn một quyết sách để "cứu" hàng vạn doanh nghiệp và người dân đang "oằn" mình gắng gượng, phục hồi sau 2 năm chống chọi với đại dịch Covid-19 là câu trả lời nằm trong "tay" Bộ Tài chính. Vấn đề còn lại là Bộ này chọn người dân và doanh nghiệp hay chọn "việc nhẹ nhàng"? Vị doanh nhân nổi tiếng người Mỹ, Jim Rohn từng có câu châm ngôn: "Nếu bạn thật sự muốn, bạn sẽ tìm cách. Nếu không muốn, bạn sẽ tìm lý do". Còn trong bài hát "Một rừng cây, một đời người" của nhạc sỹ Trần Long Ẩn có câu "Ai cũng chọn việc nhẹ nhàng/Gian khổ biết dành phần ai?.." Thực tế, thuế tiêu thụ đặc biệt là sắc thuế điều tiết thị trường, hàng hoá, hạn chế chi tiêu, đánh vào túi tiền của người giàu, các nước căn cứ vào tình hình thực tế để áp đặt mức thuế này cao - thấp tuỳ theo ý muốn, không có bất kỳ luật pháp quốc tế nào quy định cả. Nếu muốn, vẫn có cách làm và làm được nhiều hơn! Thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng dầu một năm hơn 10 nghìn tỷ đồng thực tế không thấm tháp gì so với thuế thu được từ chuyển nhượng bất động sản, thu từ các dịch vụ kinh doanh nền tảng giao dịch xuyên biên giới có số thu từ vài chục nghìn tỷ đồng mỗi năm và có thể tăng cao hơn nữa nếu chúng ta thu được thuế của nhà giàu thông qua đánh thuế tài sản. Tuy nhiên, "thuế tài sản" dù đã được đưa ra lấy ý kiến nhiều lần, là sắc luật áp dụng bình thường ở rất nhiều quốc gia để ngăn người giàu, quan chức đổ tiền vào bất động sản, nhưng đến nay nó vẫn chỉ ở dạng lấy ý kiến. Chưa thu được tiền của người giàu đồng nghĩa với việc chúng ta vẫn phải bám víu vào những sắc thuế đã, đang và sẽ tác động đến mọi mặt đời sống kinh tế xã hội, người dân lại oằn mình để gắng gượng với từng cơn bão giá ập đến do giá xăng tăng cao. Mà nguyên nhân có lẽ chỉ vì Bộ Tài chính "ngại"… (Theo Dân Việt) Nguyễn Tuyền

 

Tỉnh Ukraine chuẩn bị trưng cầu dân ý sáp nhập vào Nga   Cập nhật lúc 15:39    Chính quyền tỉnh Kherson đang chuẩn bị cho một cuộc trưng cầu dân ý để sáp nhập vào Nga trong bối cảnh chiến sự tại Ukraine vẫn đang căng thẳng. BBinh sĩ Nga tại Kherson, Ukraine (Ảnh: AP). "Chúng tôi đang chuẩn bị cho một cuộc trưng cầu dân ý và chúng tôi sẽ tổ chức sự kiện này. Kherson sẽ đưa ra quyết định và sẽ gia nhập Liên bang Nga", ông Kirill Stremousov, phó lãnh đạo chính quyền quân - dân sự tỉnh Kherson, cho biết trong một cuộc phỏng vấn đăng trên Telegram hôm 29/6. Trước đó, ông Stremousov hôm 21/6 cũng tuyên bố Kherson sẽ tổ chức trưng cầu dân ý sáp nhập vào Nga. Quá trình sáp nhập dự kiến diễn ra vào cuối năm nay. Ông Stremousov cũng bày tỏ tin tưởng rằng, đa số người dân địa phương sẽ ủng hộ ý tưởng sáp nhập vào Nga. Ông Leonid Slutsky, Chủ tịch Ủy ban Các vấn đề Quốc tế của Duma Quốc gia (Hạ viện) Nga, hôm 1/6 cho biết 4 tỉnh của Ukraine gồm Donetsk, Lugansk, Kherson và Zaporizhzhia có thể tổ chức trưng cầu dân ý vào mùa hè này để quyết định việc có sáp nhập vào Nga hay không. Các tỉnh Donetsk và Lugansk ở vùng Donbass, miền Đông Ukraine là nơi đang diễn ra các cuộc giao tranh khốc liệt giữa lực lượng Nga và Ukraine. Vị trí Kherson (Ảnh: Sputnik). Kherson là vùng lãnh thổ phía nam của Ukraine, giáp với bán đảo Crimea. Các lực lượng quân đội Nga đã giành quyền kiểm soát toàn bộ lãnh thổ của vùng này từ giữa tháng 3. Tại Kherson, các nhà chức trách nhiều lần nêu ý tưởng về việc sáp nhập vào Nga, đồng thời muốn Nga lập căn cứ quân sự tại đây để đảm bảo an ninh. Hồi tháng 5, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký sắc lệnh đơn giản hóa thủ tục để người dân ở tỉnh Zaporizhzhia và Kherson được cấp hộ chiếu Nga. Những hộ chiếu Nga đầu tiên đã được cấp cho người dân Kherson hôm 11/6. Giới chức Ukraine cảnh báo các cuộc trưng cầu dân ý để sáp nhập vào Nga sẽ không có cơ sở pháp lý và đối mặt với phản ứng mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cảnh báo "bất kỳ kế hoạch nào nhằm thành lập "Cộng hòa Nhân dân Kherson" cũng sẽ không thành công". Ông Zelensky tuyên bố Nga sẽ phải hứng chịu lệnh trừng phạt nặng nề nếu tiến hành sáp nhập khu vực này. (Theo Dân Trí)  Nguồn Tass

Hệ quả cuả lợi ích nhóm

 

“Băm nát” quy hoạch đường Lê Văn Lương - Tố Hữu: Ai là “quán quân”? Cập nhật lúc 10:40 Dấu ấn “băm nát” quy hoạch đường Lê Văn Lương - Tố Hữu thể hiện rõ nhất kể từ năm 2007 đến 2020. Đây là thời kỳ các ông Nguyễn Thế Thảo, Nguyễn Đức Chung lần lượt làm Chủ tịch UBND TP.Hà Nội. Cơ quan nào “băm” nhiều nhất ? Trong khoảng 20 năm qua, Chủ tịch UBND TP.Hà Nội lần lượt là các ông Hoàng Văn Nghiên (giữ chức từ 1999 - 2004); Nguyễn Quốc Triệu (2004 - 2007); Nguyễn Thế Thảo (2007 - 2015); Nguyễn Đức Chung (2015 - 2020). Khoảng thời gian này, giám đốc Sở QH-KT Hà Nội lần lượt là các ông Đào Ngọc Nghiêm, Nguyễn Văn Hải, Nguyễn Thế Hùng, Lê Vinh. Còn giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội là các ông Đỗ Xuân Anh, Nguyễn Thế Hùng, Lê Văn Dục... Những cán bộ này đều đã nghỉ công tác nhưng hậu quả về điều chỉnh quy hoạch (QH) “băm nát” tuyến đường Lê Văn Lương - Tố Hữu do một số cán bộ tham gia điều chỉnh vẫn tồn tại. Không ai biết sẽ phải khắc phục hậu quả của việc “băm nát” QH tuyến đường Lê Văn Lương - Tố Hữu thế nào. Nhiều dự án, công trình ở khu vực đường Lê Văn Lương - Tố Hữu bị điều chỉnh sai quy định. LÊ QUÂN Kết luận thanh tra số 39 (KLTT39) mới đây của Thanh tra Bộ Xây dựng chỉ dừng lại ở chỗ làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có vi phạm mà không nêu rõ sẽ xử lý ra sao. Nhiều chuyên gia trong ngành xây dựng, kiến trúc và không ít đại biểu Quốc hội đã bày tỏ sự bức xúc, cho rằng cần phải chuyển tài liệu sang cơ quan công an điều tra làm rõ mức độ vi phạm, yếu tố tham nhũng, tiêu cực, nhóm lợi ích trong từng lần tùy tiện điều chỉnh QH ở hàng chục công trình bất chấp quy định pháp luật. KLTT39 đã chỉ ra, UBND TP.Hà Nội điều chỉnh QH sai quy định pháp luật tại 14 đồ án, dự án (DA), công trình/tổng số 56 đồ án, DA, công trình được kiểm tra. Đối với Sở QH-KT, điều chỉnh QH sai quy định pháp luật tại gần 50 DA, công trình; 19 DA không xác định chỉ giới xây dựng, cốt xây dựng, phạm vi xây dựng tầng hầm; 10 công trình ghi sai số tầng; 21 DA, công trình có tầng hầm vượt quá chỉ giới xây dựng… Sở Xây dựng cấp 12 giấy phép xây dựng (GPXD) không có nội dung màu sắc công trình, chỉ giới xây dựng, mật độ xây dựng, cốt xây dựng không có cơ sở; 3 GPXD không phù hợp QH chi tiết được duyệt; 9 GPXD cấp phần hầm vượt chỉ giới xây dựng… KLTT39 cũng chỉ ra nhiều bất cập trong quản lý xây dựng theo QH xây dựng được duyệt, tổng mặt bằng, phương án kiến trúc được chấp thuận, GPXD… tại UBND TP.Hà Nội và các sở, quận nêu trên. Xem xét trách nhiệm của Chủ tịch UBND TP.Hà Nội Đáng chú ý, KLTT39 cho biết, từ năm 2007 - 2015, có nhiều DA, công trình được điều chỉnh từ đất đơn chức năng thành đa chức năng, nâng tầng, tăng mật độ, chất tải lên hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội sai quy định pháp luật. Đây là thời kỳ ông Nguyễn Thế Thảo giữ chức Chủ tịch UBND TP.Hà Nội. Trong khoảng thời gian này, Giám đốc Sở QH-KT lần lượt là các ông Nguyễn Văn Hải, Nguyễn Thế Hùng. Còn Giám đốc Sở Xây dựng lần lượt là các ông Đỗ Xuân Anh, Nguyễn Thế Hùng, Lê Văn Dục. Các DA, công trình điển hình được điều chỉnh sai quy định trong thời gian này có thể kể đến: tòa nhà HUD Tower do Tổng công ty Đầu tư phát triển nhà và đô thị làm chủ đầu tư, nâng từ 16 - 32 tầng; đất đơn chức năng thành đa chức năng; tăng hệ số sử dụng đất từ 3,1 thành 10,92 lần; diện tích sàn xây dựng từ 20.080 m2 thành 70.855 m2. Hay như tòa nhà Diamond Flower Tower do Handico6 làm chủ đầu tư, tăng từ 6 thành 39 tầng; hệ số sử dụng đất từ 1,24 lần lên 13,4 lần; mật độ xây dựng từ 31% lên 40,05%; đất đơn chức năng thành hỗn hợp, tăng thêm gần 1.000 người… Từ năm 2016 - 2020, khi ông Nguyễn Đức Chung làm Chủ tịch UBND TP.Hà Nội, số lượng DA, công trình điều chỉnh QH sai quy định không nhiều bằng giai đoạn 2007 - 2015 nhưng vẫn có không ít điều chỉnh bừa bãi hơn. Cụ thể, tại đồ án QH chi tiết tỷ lệ 1/500 hai bên đường Lê Văn Lương do Sở QH-KT làm chủ đầu tư và là cơ quan thẩm định, UBND TP.Hà Nội phê duyệt năm 2016 có nhiều điểm không tuân thủ QH phân khu phê duyệt năm 2015 nhưng không thuyết minh về sự sai khác, không tính toán đáp ứng về hạ tầng; không bố trí trạm y tế, sân luyện tập, chợ, đất làm trường học, thiếu diện tích đất cây xanh, phê duyệt QH sau khi công trình đã xây dựng xong… Tình trạng có nhiều sai khác, trái quy định nhưng không thuyết minh cũng diễn ra tại đồ án QH phân khu, QH chi tiết tỷ lệ 1/500 hai bên đường Tố Hữu do UBND TP.Hà Nội phê duyệt. Ông Lê Quang Thưởng, nguyên Phó trưởng ban Tổ chức T.Ư, cho rằng cần xem xét trách nhiệm của các cơ quan cấp dưới có vai trò giúp việc trước như: Sở QH-KT, Sở Xây dựng, UBND các quận... Tiếp đến là xem xét trách nhiệm của Chủ tịch UBND TP.Hà Nội cũng như các cán bộ liên quan. GS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ TN-MT, nêu ý kiến về các thế hệ Chủ tịch UBND TP.Hà Nội sau năm 2000 thiếu cái tâm, bóp méo lợi ích, điều chỉnh QH vô căn cứ, nhiều nhất là thời kỳ các ông Nguyễn Thế Thảo, Nguyễn Đức Chung điều hành. Hà Nội còn nhiều khu vực bất cập về QH, điều chỉnh QH, cần đưa cơ quan thanh tra, công an vào làm rõ để xử lý nghiêm làm gương cho cán bộ. “KLTT39 về khu vực đường Lê Văn Lương - Tố Hữu chỉ là một phần của tảng băng chìm về các sai phạm của vấn đề QH, điều chỉnh QH, cấp phép xây dựng, quản lý xây dựng tại TP.Hà Nội. Cần thêm các kết luận thanh tra, thậm chí là kết luận điều tra về QH tại các khu vực khác để làm bung ra các sai phạm, nhóm lợi ích. Đồng thời, phải xử lý cán bộ bất kể đương chức hay đã nghỉ vì tội trạng đã làm thì phải chịu bị xử lý”, GS Đặng Hùng Võ nói và cho rằng không thể nhân nhượng với tiêu cực, sai phạm mà phải xử lý để đổi mới, tạo ra nếp mới cho xã hội, tránh tạo tiền lệ xấu./. (Theo Thanh Niên) Lê Quân

Hồi kết một tranh cãi về sự kiện lich sử

 

Chủ tịch nước chỉ đạo xem xét phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT cho đại tá Bùi Văn Tùng Cập nhật lúc 10:21 Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc vừa chỉ đạo các cơ quan chức năng khẩn trương nghiên cứu, xem xét việc phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho đại tá Bùi Văn Tùng. Trung tá Bùi Văn Tùng (bên trái) - chính ủy Lữ đoàn xe tăng 203 cùng nhà báo Borries Gallasch (Đức) tại sân dinh Độc Lập, Sài Gòn trưa 30-4-1975 - Ảnh tư liệu, chụp lại Tối 28-6, nghệ sĩ ưu tú, đạo diễn Phạm Việt Tùng - đồng đạo diễn phim tài liệu lịch sử "Chuyện thật trưa 30-4-1975" - cho biết ông vừa nhận được văn bản của Văn phòng Chủ tịch nước thông báo ý kiến của Chủ tịch nước về đề nghị phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho đại tá Bùi Văn Tùng. Theo văn bản của Văn phòng Chủ tịch nước gởi Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, Ban Thi đua - khen thưởng trung ương và đạo diễn Phạm Việt Tùng thay trả lời kiến nghị của ông, Chủ tịch nước có ý kiến: chuyển thư và toàn bộ tài liệu của ông Phạm Việt Tùng đến Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam để nghiên cứu, xem xét cụ thể. Đồng thời, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc chỉ đạo Ban Thi đua - khen thưởng trung ương khẩn trương phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu, xem xét việc phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho đại tá Bùi Văn Tùng. Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc (bên phải) tặng quà lưu niệm cho đạo diễn Phạm Việt Tùng tại Văn phòng Chủ tịch nước ngày 4-4-2022 - Ảnh: Đạo diễn Phạm Việt Tùng cung cấp Trước đó, ngày 4-4-2022, đạo diễn Phạm Việt Tùng cùng một nữ đồng nghiệp biên kịch phim "Chuyện thật trưa 30-4-1975" đến Văn phòng Chủ tịch nước để gởi thư kiến nghị kể trên đến Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc. Trong thư, đạo diễn Phạm Việt Tùng nêu căn cứ để ông kiến nghị Chủ tịch nước chỉ đạo "xét thành tích cống hiến qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ của đại tá - chính ủy Bùi Văn Tùng, xét tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho ông Bùi Văn Tùng". Đó là các chứng cứ lịch sử đã được thể hiện, chứng minh trong bộ phim tài liệu điều tra "Chuyện thật trưa 30-4-1975" do Đài Tiếng nói Việt Nam sản xuất. Bộ phim này đã được chiếu công khai trên Đài truyền hình VTC (Đài Tiếng nói Việt Nam) vào tháng 4-2021; được chọn vào vòng chung khảo và trình chiếu tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 22 ở Thừa Thiên Huế, tháng 11-2021. Ngày 30-4-1975, ông Bùi Văn Tùng mang quân hàm trung tá và giữ chức vụ chính ủy Lữ đoàn xe tăng 203. (Theo Tuổi trẻ) PHAN SÔNG NGÂN

DỰ ÁN SÔNG LÔ TẠI KHÁNH HÒA

 

Khánh Hòa 'hợp thức hóa' việc lấn biển trái phép  Cập nhật lúc 10:12 Thanh tra Chính phủ vừa có kết luận liên quan đến ý kiến của đại biểu Quốc hội về dự án Khu du lịch và giải trí Sông Lô của Công ty TNHH Hoàn Cầu (gọi tắt Cty Hoàn Cầu) tại xã Phước Ðồng, TP Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa. Trong đó, có nội dung tỉnh Khánh Hòa đã “hợp thức hóa” cho doanh nghiệp lấn biển 11,6 ha. Tỉnh Khánh Hòa đã “hợp thức hóa” cho doanh nghiệp lấn biển tại dự án Sông Lô- Ảnh: LỮ HỒ Trước đó, tháng 6/2020, ông Lưu Bình Nhưỡng, Phó Ban Dân nguyện của Ủy ban Thường vụ Quốc hội có văn bản đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, chỉ đạo giải quyết những kiến nghị của người dân bị thu hồi đất tại dự án Sông Lô. Ông Nhưỡng cũng kiến nghị Thủ tướng xem xét xử lý trách nhiệm các cá nhân, đơn vị liên quan. Đến nay, Thanh tra Chính phủ (TTCP) có báo cáo kết quả kiểm tra, rà soát nội dung phản ánh, kiến nghị của một số hộ dân liên quan đến dự án trên. Theo đó, TTCP xác định từ năm 2004 - 2010, chủ đầu tư dự án Sông Lô là Cty Hoàn Cầu đã lấn biển trái phép 11,6 ha. Cụ thể, công ty này lấn biển lần đầu khi làm đường Nguyễn Tất Thành (xã Phước Đồng, TP Nha Trang) vào năm 2004; lần hai vào thời điểm tổ chức cuộc thi hoa hậu Hoàn vũ năm 2008. Thời điểm đó, Cty Hoàn Cầu đã bị tỉnh Khánh Hòa xử phạt vi phạm hành chính về hành vi lấn biển trái phép này. Sau đó, UBND tỉnh Khánh Hòa “hợp thức hóa” diện tích lấn biển thành đất giao để thực hiện dự án Sông Lô và cho Cty Hoàn Cầu thuê hơn 4 ha đất, Cty Vịnh Kim Cương thuê 2,6 ha đất, thu tiền thuê đất thay cho việc thuê mặt biển. Còn lại 4,8 ha đất lấn biển thuộc phân khu công viên và sân tập golf, Cty Hoàn Cầu sử dụng từ năm 2010 đến nay nhưng chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính. Vì thế, TTCP cho rằng công dân phản ánh việc UBND tỉnh Khánh Hòa “hợp thức hóa” cho Cty Hoàn Cầu diện tích lấn biển cần phải được tiếp tục xem xét, rà soát kỹ để xử lý theo quy định của pháp luật. Ngày 28/6, Thanh tra tỉnh Khánh Hòa cho biết trên cơ sở chỉ đạo của UBND tỉnh Khánh Hòa, đơn vị này đã có văn bản gửi các Sở TN-MT, Xây dựng, KH-ÐT và UBND TP Nha Trang đề nghị rà soát và báo cáo toàn bộ hồ sơ thực hiện dự án Khu du lịch và giải trí Sông Lô (gọi tắt Sông Lô). Việc rà soát lại toàn bộ hồ sơ thực hiện dự án này để xem xét trả lời kiến nghị của ông Lưu Bình Nhưỡng - Phó trưởng Ban Dân nguyện, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sau khi ông Lưu Bình Nhưỡng tiếp tục kiến nghị làm rõ một số nội dung liên quan đến dự án Sông Lô. Cấp đất tái định cư sai cho 23 cán bộ Cũng theo báo cáo trên, TTCP kết luận việc tỉnh Khánh Hòa giao đất tái định cư cho 23 cán bộ đã có nhà ở, không đủ điều kiện được cấp tái định cư là sai quy định. TTCP đã kiến nghị hai lần nhưng đến nay tỉnh Khánh Hòa chưa xử lý dứt điểm. Đối với phản ánh của người dân như dự án Sông Lô nằm nhóm A nên thuộc thẩm quyền phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ; ranh giới, mốc dự án không đúng; giao đất vượt 70 ha; sân golf không thuộc quy hoạch… đã được cấp có thẩm quyền xem xét, kết luận. Vì vậy, đối với nội dung này, TTCP cho rằng công dân kiến nghị không có tình tiết mới để thay đổi bản chất vụ việc. Riêng vấn đề cho thuê mặt biển, xử lý đất lấn biển và cho thuê bổ sung 10 ha đất, chuyển mục đích sử dụng đất từ đất sản xuất kinh doanh sang đất ở không hình thành đơn vị ở, việc cấp giấy chứng nhận cho Cty Hoàn Cầu, thuộc trách nhiệm của UBND tỉnh Khánh Hòa và cơ quan chuyên môn của tỉnh. Từ kết quả kiểm tra trên, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao UBND tỉnh Khánh Hòa thông báo cho công dân những nội dung phản ánh đã được kiểm tra, rà soát. TTCP yêu cầu UBND tỉnh Khánh Hòa tiếp tục thực hiện dứt điểm một số nội dung kiến nghị về chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Đồng thời căn cứ thẩm quyền xem xét giải quyết, trả lời công dân một số nội dung phản ánh, kiến nghị./. (Theo Tiền Phong) LỮ HỒ

Hậu ngày báo chí cách mạng VN

 

Thanh tra Bộ TT-TT kết luận nhiều vi phạm của Báo Pháp luật Việt Nam Cập nhật lúc 09:59   Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông đã nêu rõ các vi phạm của Báo Pháp luật Việt Nam trong việc đăng tải thông tin, gỡ bài, quản lý phóng viên... Ngày 28-6, theo thông tin từ Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông (TT-TT), cơ quan này ngày 24-6 đã ban hành Kết luận thanh tra số 723/KL-TTra về việc thanh tra việc chấp hành quy định pháp luật về báo chí tại Báo Pháp luật Việt Nam và Báo Pháp luật Việt Nam điện tử (sau đây gọi chung là Báo Pháp luật Việt Nam). Cơ quan chủ quản của Báo Pháp luật Việt Nam là Bộ Tư pháp. Theo Thanh tra Bộ TT-TT, trong quá trình hoạt động, Báo Pháp luật Việt Nam đã tích cực tuyên truyền, phổ biến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, hướng dẫn, giáo dục, phổ biến pháp luật, đáp ứng nhu cầu thông tin của nhân dân. Các vấn đề, sự kiện quan trọng của đất nước được báo thông tin đầy đủ, kịp thời với hình thức đa dạng như tuyên truyền Đại hội lần thứ XIII của Đảng, bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV, học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, phòng chống đại dịch Covid-19… Báo Pháp luật Việt Nam điện tử - ảnh chụp màn hình Về một số tồn tại, hạn chế của Báo Pháp luật Việt Nam, Thanh tra Bộ TT-TT nêu rõ, báo đăng tải thông tin sai sự thật trong 13 bài viết, đã vi phạm quy định tại Khoản 8 Điều 9 Luật Báo chí 2016, trong đó có 2 bài viết gây ảnh hưởng rất nghiêm trọng. Báo Pháp luật Việt Nam đăng tải nhiều bài viết không đúng tôn chỉ mục đích trên một số ấn phẩm, chuyên trang, đặc biệt là chuyên trang Pháp luật Sao với tỉ lệ bài viết sai tôn chỉ, mục đích lớn (khoảng 20%), nhiều tin bài về cuộc sống, hoạt động của các nghệ sĩ trong nước và quốc tế, điều tra phản ánh mặt trái, tiêu cực, tồn tại của một số tổ chức, cá nhân làm cho người đọc hiểu đây là chuyên trang giải trí, không phù hợp với tôn chỉ, mục đích của chuyên trang được quy định trong giấy phép số 01/GP-CBC ngày 19-11-2018. Báo Pháp luật Việt Nam đăng tải nhiều bài viết có nội dung mang tính suy diễn, không có cơ sở, đăng tải nội dung thông tin không thống nhất, thể hiện quan điểm và cách nhìn nhận trái ngược nhau về cùng một vụ việc là thể hiện sự thiếu chuyên nghiệp trong hoạt động báo chí. Việc thông tin mang tính suy diễn, không thống nhất cũng gây dư luận nghi ngờ trong hoạt động tác nghiệp báo chí, thể hiện lãnh đạo Báo chưa thực hiện tốt việc kiểm duyệt nội dung trước khi đăng tải. Ngoài ra, Báo Pháp luật Việt Nam đăng tải nhiều bài viết có tính chất giật gân, câu khách, miêu tả tỉ mỉ hành động tội ác, thông tin không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam; đăng tải bài viết quy kết tội danh lừa đảo chiếm đoạt tài sản cho một cá nhân khi chưa có bản án của tòa án; đặt tiêu đề bài viết không phù hợp nội dung thông tin làm cho người đọc hiểu sai nội dung thông tin trong các bài viết, gây ảnh hưởng xấu đến đối tượng được phản ánh; sử dụng hình ảnh minh họa không phù hợp với nội dung làm cho người đọc hiểu sai nội dung thông tin trong các bài viết; đăng tải nhiều bài viết điều tra, phản ánh mặt trái, tiêu cực trong đời sống xã hội dưới dạng đặt câu hỏi nghi vấn, thiếu thuyết phục là chưa thể hiện đúng vai trò, trách nhiệm của cơ quan báo chí chuyên ngành về pháp luật là phải chính xác, khách quan. Đối với các chuyên trang, ấn phẩm, Thanh tra Bộ TT-TT nêu rõ: Báo Pháp luật Việt Nam là cơ quan báo chí khối bộ ngành có nhiều chuyên trang, ấn phẩm. Tuy nhiên, các chuyên trang, ấn phẩm có sự trùng lặp nội dung với nhau và trùng lặp nội dung với Báo Pháp luật Việt Nam điện tử. Một số chuyên trang có biểu hiện sa đà vào khai thác các vụ án, thông tin giật gân, câu khách. Việc phát triển quá nhiều ấn phẩm trong thời gian ngắn nhưng công tác quản lý chưa theo kịp là một trong những nguyên nhân dẫn đến các sai phạm trong thời kỳ thanh tra. Kết quả kiểm tra cho thấy cách thiết kế, nội dung các ấn phẩm, chuyên trang có sự trùng lặp. Cụ thể chuyên trang Truyền thông pháp luật Pháp luật+, chuyên trang TV Pháp luật, chuyên trang Pháp luật Sao có nội dung phản ánh hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội từ chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc tế đến giải trí, thể thao, nội dung các chuyên trang có sự trùng lặp với nhau và trùng lặp với nội dung của Báo Pháp luật Việt Nam điện tử. Việc triển khai tổ chức, thực hiện các chuyên trang, ấn phẩm thiếu chuyên nghiệp, một số chuyên trang xây dựng chuyên mục lộn xộn, việc xuất bản tin bài trên các chuyên mục chưa có tiêu chí rõ ràng, còn chồng chéo, trùng lặp giữa các chuyên trang với nhau và trùng lặp với ấn phẩm chính; có chuyên trang có dấu hiệu sai tôn chỉ, mục đích, sa đà vào điều tra, phản ánh mặt trái, tiêu cực. Cơ quan thanh tra cũng kết luận Báo Pháp luật Việt Nam là cơ quan báo chí có nhiều đơn thư phản ánh, khiếu nại liên quan đến nội dung thông tin đăng tải trên Báo, hoạt động tác nghiệp của phóng viên. Việc giải quyết đơn thư còn nhiều bất cập, chưa đúng quy định pháp luật, một số trường hợp giải trình với cơ quan có thẩm quyền thiếu tính thuyết phục, không có cơ sở. Báo chưa thực hiện tốt công tác lưu trữ, quản lý hồ sơ liên quan đến đơn thư phản ánh, khiếu nại. Tình trạng đơn thư phát sinh thường xuyên, kéo dài trong thời kỳ thanh tra là biểu hiện cho thấy công tác biên tập, kiểm duyệt nội dung, công tác quản lý hoạt động tác nghiệp chưa tốt, chưa chặt chẽ, gây bức xúc cho đối tượng phản ánh. Báo Pháp luật Việt Nam không thực hiện cải chính, xin lỗi khi thông tin sai sự thật, thực hiện cải chính không đúng quy định, báo cáo giải trình không đúng thời hạn và không thực hiện báo cáo giải trình theo yêu cầu của cơ quan quản lý nhà nước. Thanh tra Bộ TT-TT cũng phát hiện Báo Pháp luật Việt Nam gỡ nhiều bài viết nhưng không thông báo rõ ràng, không nêu rõ lý do, thể hiện sự thiếu tôn trọng độc giả, gây hoài nghi trong dư luận xã hội về hiện tượng tiêu cực trong hoạt động báo chí, làm giảm uy tín của Báo Pháp luật Việt Nam. Báo Pháp luật Việt Nam còn buông lỏng việc quản lý văn phòng đại diện, quản lý tác nghiệp của phóng viên, dẫn đến nhiều đơn thư phản ánh, khiếu nại về nội dung thông tin, về hoạt động tác nghiệp của phóng viên, nhiều trường hợp vi phạm đạo đức người làm báo, vi phạm pháp luật, một số trường hợp bị cơ quan chức năng xử lý hình sự. Trong thời kỳ thanh tra, Lãnh đạo Báo đã cấp giấy giới thiệu cho cộng tác viên nhưng ghi chức danh là phóng viên; cấp giấy giới thiệu cho cộng tác viên không thường xuyên; cấp các giấy giới thiệu nhưng không ghi nội dung làm việc hoặc nội dung làm việc được ghi chung chung; cấp giấy giới thiệu nhưng không ghi cụ thể nơi đến làm việc; hầu hết giấy giới thiệu cấp cho nhân sự của chuyên trang Pháp luật Plus không ghi chức danh. Theo Thanh tra Bộ TT-TT, Báo Pháp luật Việt Nam thực hiện quảng cáo nhiều loại hàng hóa, dịch vụ với nhiều hình thức phong phú. Tuy nhiên, Báo đã có một số bài viết có nội dung quảng cáo các sản phẩm nhưng không có dấu hiệu phân biệt quảng cáo với các nội dung khác, vi phạm quy định tại Khoản 1 Điều 21 Luật Quảng cáo năm 2012. Việc Báo Pháp luật Việt Nam để xảy ra nhiều hành vi vi phạm trong hoạt động báo chí như nêu trên (về nội dung, về hoạt động tác nghiệp báo chí, về giấy phép, về quảng cáo, …), đặc biệt là các bài viết sai sự thật gây ảnh hưởng nghiêm trọng, rất nghiêm trọng nhưng trong thời gian dài Báo vẫn không chấn chỉnh, khắc phục kịp thời đã để lại những hậu quả như đã nêu trên. Điều này cho thấy công tác quản lý có dấu hiệu bị buông lỏng, trong đó có trách nhiệm của Ban Biên tập, lãnh đạo Báo Pháp luật Việt Nam. Thanh tra Bộ TT-TT đã đề nghị cơ quan chủ quản của Báo Pháp luật Việt Nam chỉ đạo, giám sát Báo Pháp luật Việt Nam chấp hành nghiêm nội dung Kết luận thanh tra và quyết định xử phạt vi phạm hành chính. Chỉ đạo Báo Pháp luật Việt Nam có biện pháp chấn chỉnh hoạt động, khắc phục những tồn tại, hạn chế; rà soát, sắp xếp lại các sản phẩm báo chí đảm bảo khoa học, hợp lý nhằm nâng cao chất lượng và tránh trùng lặp nội dung; rà soát, sắp xếp, tăng cường công tác quản lý văn phòng đại diện, đội ngũ phóng viên, đặc biệt là cộng tác viên. Thanh tra Bộ TT-TT cũng đề nghị cơ quan chủ quản của Báo Pháp luật Việt Nam căn cứ tính chất, mức độ, nguyên nhân sai phạm, chỉ đạo, tổ chức kiểm điểm, xem xét làm rõ trách nhiệm, xử lý nghiêm các thiếu sót của tập thể, cá nhân có liên quan, nhất là trách nhiệm của Ban Biên tập, người đứng đầu cơ quan báo chí. Cơ quan thanh tra yêu cầu Báo Pháp luật Việt Nam chấm dứt ngay các hành vi vi phạm đã được chỉ ra tại kết luận thanh tra; thực hiện cải chính, xin lỗi, gỡ bỏ thông tin sai sự thật, không phù hợp thuần phong mỹ tục Việt Nam, quy kết tội danh khi chưa có bản án của tòa án, đặt tiêu đề bài viết, sử dụng hình ảnh minh họa không phù hợp nội dung thông tin làm cho người đọc hiểu sai nội dung thông tin đã nêu tại kết luận thanh tra. Thanh tra Bộ TT-TT cũng yêu cầu báo Pháp luật Việt Nam xây dựng phương án, kế hoạch để khắc phục những vi phạm, tồn tại, hạn chế đã được chỉ ra tại kết luận thanh tra với lộ trình, mốc thời gian, biện pháp cụ thể. Trong thời hạn 3 tháng, kể từ khi nhận được kết luận thanh tra, Báo Pháp luật Việt Nam có trách nhiệm trình cơ quan chủ quản phê duyệt phương án, kế hoạch đã xây dựng và gửi về Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ T-TT. Ngoài ra, Báo Pháp luật Việt Nam bị xử phạt hành chính về các hành vi sau: Đăng, phát thông tin sai sự thật gây ảnh hưởng rất nghiêm trọng; xử phạt hành vi thực hiện không đúng tôn chỉ, mục đích ghi trong giấy phép chuyên trang Pháp luật Sao gây ảnh hưởng ít nghiêm trọng; xử phạt hành vi thực hiện không đúng nội dung ghi trong các giấy phép hoạt động báo chí; xử phạt hành vi không ghi đủ hoặc không ghi đúng nội dung theo quy định về thông tin phải ghi, thể hiện trên báo chí; xử phạt hành vi thực hiện cải chính không đúng quy định về vị trí; xử phạt hành vi miêu tả tỉ mỉ hành vi tội ác... Đồng thời, yêu cầu Báo Pháp luật Việt Nam thực hiện gỡ bỏ nội dung sai sự thật, thực hiện cải chính, xin lỗi theo quy định của pháp luật; gỡ bỏ tin, bài, ảnh không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam; sửa đổi tiêu đề bài viết không phù hợp nội dung thông tin làm cho người đọc hiểu sai nội dung thông tin trong bài viết... (Theo Người Lao Động) Minh Phong