2 yếu tố quyết định khả năng giảm lây
truyền virus của vắc xin COVID-19
Cập nhật lúc 08:57
Bên
cạnh việc bảo vệ người bệnh trở nặng và tử vong do COVID-19, việc giảm khả
năng lây nhiễm virus của vắc xin cũng là mối quan tâm hàng đầu với các nhà
nghiên cứu vắc xin.
Minh họa ngăn ngừa xâm nhiễm virus của những
người không tiêm vắc xin và đã tiêm vắc xin - Ảnh: TRẦN MINH TRANG Cho đến nay, dù chưa nhiều nhưng có những nghiên cứu uy tín
chứng minh vai trò của vắc xin COVID-19 trong việc giảm khả năng xâm nhiễm
hoặc lây truyền virus SARS-CoV-2 không có triệu chứng trên toàn cầu. Các nhà
khoa học cho rằng có hai yếu tố quyết định khả năng giảm lây truyền virus của
vắc xin COVID-19, gồm: 1. Ngăn ngừa sự xâm nhiễm của virus và 2. Giảm sự phát
tán virus. Nghiên cứu đáng chú ý của
Israel Theo đó, một số nghiên cứu lâm sàng đã bắt đầu thực
hiện từ tháng 12 năm ngoái đến nay ở Anh và Israel, nơi có tỉ lệ tiêm chủng
vắc xin đủ 2 liều trên 50% dân số, để kiểm tra liệu vắc xin COVID-19 có giúp
chặn đứng sự lây nhiễm virus người sang người hay không. Vào đầu tháng 7 năm nay, các nhà khoa học Israel đã
đăng tải trên tạp chí khoa học uy tín The Lancet một bằng chứng khoa học về
khả năng giảm lây truyền virus SARS-CoV-2 của vắc xin Pfizer/BioNTech. Nghiên
cứu được thực hiện trên 9.347 nhân viên y tế tại Trung tâm Y tế Sheba nước
này từ tháng 12-2020 đến tháng 3-2021. Những trường hợp có nguy cơ phơi nhiễm hay tiếp xúc gần
với F0 được xét nghiệm PCR. Kết quả cho thấy nhóm tiêm đủ 2 liều vắc xin có
tỉ lệ dương tính là 1,8% (23 ca dương tính trên 1.300 trường hợp), con số này
thấp hơn đáng kể so với nhóm người chưa tiêm vắc xin 5,2% (75 ca dương tính
trên 1.441 trường hợp). Như vậy hiệu quả của vắc xin trong việc ngăn ngừa sự
xâm nhiễm của virus là 65%. Tiếp tục đánh giá trên nhóm có kết quả PCR dương tính
nhưng không triệu chứng, họ phát hiện giá trị Ct trung bình cao hơn đáng kể ở
nhóm được tiêm chủng so với không được tiêm chủng (27,3 so với 22,2). Giá trị
Ct càng cao cho thấy lượng virus có trong mẫu càng thấp. Ngoài ra, tỉ lệ dương tính với xét nghiệm nhanh kháng
nguyên SARS-CoV-2 cũng thấp hơn đáng kể ở nhóm được tiêm chủng (31%) so với
chưa tiêm chủng (80%). Điều này phản ánh vắc xin có hiệu quả làm giảm tải
lượng virus SARS-CoV-2, đồng nghĩa với việc giảm khả năng phát tán virus. Tóm lại, họ đưa ra kết luận vắc xin Pfizer/BioNTech có
hiệu quả giảm sự lây truyền của virus SARS-CoV-2 từ 48-86% thông qua ngăn
ngừa sự xâm nhiễm và giảm sự phát tán của virus. Nhà khoa học Anh tin
tưởng vắc xin Tuần trước, một công bố khác ở Anh đã giúp củng cố thêm
vai trò của vắc xin giảm lây truyền virus. Nghiên cứu đánh giá trên 365.447
hộ gia đình (có 2-10 nhân khẩu) có một trường hợp bị dương tính ở mỗi hộ và
hơn 1 triệu người tiếp xúc gần. Kết quả cho thấy tỉ lệ lây nhiễm trong các hộ gia đình
có một người dương tính không chích vắc xin là 10,1%. Tỉ lệ này thấp hơn đáng
kể ở các hộ gia đình có dương tính đã nhận ít nhất một liều vắc xin
Oxford-AstraZeneca (5,7%) hoặc vắc xin Pfizer/BioNTech (6,2%) trước đó 21
ngày. Sự lây nhiễm thấp hơn 40-50% ở các hộ gia đình có người
dương tính được tiêm chủng 21 ngày trở lên trước khi có kết quả xét nghiệm
dương tính so với các hộ gia đình có bệnh nhân chưa được tiêm chủng. Kết quả
nhìn chung là tương tự đối với hai loại vắc xin Oxford-AstraZeneca và
Pfizer/BioNTech. Xác suất lây nhiễm có thể thấp hơn nếu đã nhận đủ 2 liều vắc
xin. Trong một công bố khác đăng tải trên tờ The Lancet vào
tháng 4, các nhà khoa học Anh cũng chứng minh vắc xin Pfizer/BioNTech có thể
ngăn ngừa sự xâm nhiễm của virus SARS-CoV-2 khoảng 70% sau liều đầu tiên 21 ngày
và 85% sau liều thứ hai 7 ngày. Nghiên cứu này có hơn 23.000 người tham gia
trên khắp nước Anh với độ tuổi trung bình 46, và ở thời điểm đó biến thể
Alpha B1.1.7 đang thịnh hành tại nước này. Đáng chú ý, vào giữa tháng 7, nhà khoa học Pitzer và
các cộng sự công bố hiệu quả của vắc xin Pfizer/BioNTech trong việc ngăn ngừa
sự xâm nhiễm của virus lên đến 80-88% trong môi trường hộ gia đình tại
Israel. Cụ thể, với các trường hợp dương tính dù đã tiêm chủng đủ 2 liều,
phân tích cho thấy vắc xin có hiệu quả giảm sự lây nhiễm từ 41-79%. Qua đó,
hiệu quả tổng thể của vắc xin Pfizer/BioNTech trong việc chặn đứng sự lây lan
của virus là 88,5%. Hãy tiêm chủng, nếu có
cơ hội Kết luận: các bằng chứng về hiệu quả của vắc xin
COVID-19 chống lại sự lây truyền virus SARS-CoV-2 trên đã khẳng định tầm quan
trọng của việc tiêm chủng để đạt được miễn dịch cộng đồng. Do vậy, hãy tiêm
chủng vắc xin khi bạn có cơ hội để đẩy nhanh chiến lược tiêm chủng hiện nay
tại Việt Nam nhằm sớm đẩy lùi đại dịch về trong quá khứ, mang lại cuộc sống
bình thường. Dẫu vậy, những người được tiêm chủng không nên chủ quan
trong thực hiện các biện pháp phòng dịch như khẩu trang - khử khuẩn - khoảng
cách. Bởi vì vắc xin có thể không hoàn toàn chặn đứng sự lây lan của virus,
đặc biệt trong bối cảnh tỉ lệ tiêm chủng ở Việt Nam còn khiêm tốn. Hơn nữa,
vẫn cần thêm bằng chứng về khả năng lây nhiễm của những người được tiêm chủng
với từng vắc xin cụ thể đối với các biến thể virus đáng quan ngại hiện nay
như biến thể Delta. CDC Mỹ: Delta lây nhanh hơn cúm mùa Báo Washington Post tiếp cận được một tài liệu nội bộ của Cơ quan Kiểm
soát bệnh tật (CDC) Mỹ đề ngày 29-7, về biến thể Delta, được phát hiện lần
đầu ở Ấn Độ. Cụ thể, các chuyên gia Mỹ đánh giá Delta có mức độ lây tương đương
virus gây bệnh thủy đậu (varicella) - một trong những virus hiện nay có mức
độ truyền nhiễm cao nhất, đồng thời lây nhanh hơn virus cúm thông thường,
virus cúm Tây Ban Nha (gây đại dịch năm 1918) và virus đậu mùa. Ngoài khả năng lây lan gia tăng, độc lực của Delta "có vẻ như
mạnh hơn chủng gốc" - một trang tài liệu viết. Trong phần tóm tắt, nhóm
tác giả khuyến cáo do sự xuất hiện của Delta, CDC cần phải nhìn nhận rằng
"cuộc chiến đã thay đổi", và cần thông tin nhiều hơn để công chúng
hiểu vắc xin là cách duy nhất giảm nguy cơ tử vong và bệnh nặng. PHÚC LONG (Theo Tuổi trẻ) Phúc Long |