Bài đăng
22:33
|
Nghiên
cứu KH tại VN:
Tiếp tục tụt hạng
TT - Theo
công bố mới nhất của Viện SCImago (Tây Ban Nha - một tổ chức có uy tín về xếp
hạng và đánh giá khoa học), vị trí của các viện, trường đại học của Việt
Ông Phạm Bích San - phó tổng thư ký Liên hiệp các hội khoa học kỹ
thuật Việt Nam - khi nghe thông tin này đã cho rằng “không ngạc nhiên”, và
khẳng định đất nước khó vươn lên khi khoa học tiếp tục tụt hậu.
Theo công bố của SCImago Institutions Rankings (Tây Ban Nha), xếp
hạng năng lực và chất lượng nghiên cứu khoa học của các viện, trường ĐH của
VN giảm mạnh so với năm 2011.
Không những vậy, theo các chuyên gia, những công trình nghiên cứu
có chất lượng chủ yếu do nước ngoài chủ trì, người VN chỉ đóng vai trò thu
thập dữ liệu.
Tụt hạng
Tính về mặt số lượng bài báo công bố năm 2012, các viện, trường
của VN nằm trong danh sách này đều có số lượng tăng đáng kể so với năm trước,
tuy nhiên về xếp hạng thì lại bị tụt khá nhiều. Đáng chú ý là ĐH Quốc gia Hà
Nội bị tụt gần 200 bậc ở mức thế giới, xếp hạng khu vực cũng bị tụt đáng kể.
Trường ĐH Bách khoa Hà Nội lần đầu tiên lọt vào danh sách này và thứ hạng
cũng chỉ cách ĐH Quốc gia Hà Nội bốn bậc ở phạm vi thế giới.
Theo GS.TS Nguyễn Văn Tuấn - Viện nghiên cứu y khoa Garvan, ĐH
New South Wales (Úc), SCImago là một tổ chức uy tín về xếp hạng và đánh giá
khoa học. Họ làm việc chặt chẽ với các trung tâm như Scopus, Thomson
ISI và tiếp cận được nhiều dữ liệu khoa học của hai trung tâm này. SCImago là
nhóm nghiên cứu có uy tín trong chuyên ngành đo lường khoa học, từng công bố
phương pháp xếp hạng và đã được cộng đồng khoa học công nhận. Theo đó, việc
đánh giá ĐH dựa vào sáu tiêu chí chính: đầu ra của nghiên cứu khoa học, hợp
tác quốc tế, tính tập trung hay chuyên môn hóa trong nghiên cứu, chất lượng
tập san khoa học, tính xuất sắc trong nghiên cứu khoa học, và tầm ảnh hưởng.
Tất cả những tiêu chí này hoàn toàn hợp lý và được giới khoa học quốc tế sử
dụng. Họ công khai dữ liệu, cho phép chúng ta kiểm tra dữ liệu và phương pháp
phân tích của họ. Bảng xếp hạng của SCImago là bảng xếp hạng về năng lực và
chất lượng nghiên cứu khoa học.
Nguyên nhân của sự tụt hạng này, theo
GS.TS Nguyễn Hữu Đức - phó giám đốc ĐH Quốc gia Hà Nội, là tốc độ chung về
tăng sản phẩm khoa học lại không bằng của thế giới dẫn đến việc tụt hạng.
“Nếu xảy ra sự tụt hạng theo cách này thì nguyên nhân chủ yếu nằm ở khâu đầu
tư cho khoa học. Các quốc gia trên thế giới quan niệm chính sách đầu tư cho
khoa học là đầu tư cho phát triển và họ đầu tư phù hợp với mục tiêu đặt ra.
Trong khi đó, chúng ta cũng xác định rất rõ đầu tư cho khoa học là đầu tư cho
phát triển nhưng thực tế triển khai lại không được như vậy. Lưu ý rằng ngay
cả khi đầu tư tốt nhưng giải pháp tổ chức các hoạt động khoa học công nghệ,
tổ chức các hệ thống quỹ khoa học, hệ thống các đề tài, dự án không hợp lý
cũng khó thành công” - GS Đức chia sẻ.
Theo GS Nguyễn Văn Tuấn, chất lượng bài báo khoa học của VN nếu
so trong khu vực Đông Nam Á chỉ đứng sau
Bảng xếp hạng ba trường ĐH, viện của VN
theo công bố của SCImago
Đánh giá tương
đối
Đánh giá về việc tụt hạng này, GS.TS Nguyễn Hữu Đức cho rằng việc
xếp hạng các cơ sở nghiên cứu khoa học của SCImago hoàn toàn khách quan dựa
trên số liệu thu thập được từ trung tâm dữ liệu Scopus. Tuy nhiên, với các
trường ĐH ở VN thì việc tham gia những bảng xếp hạng thế giới thường xảy ra
sai số nhất định. Chẳng hạn có tác giả sơ suất chỉ ghi tên đơn vị là Trường
ĐH Khoa học tự nhiên mà không ghi rõ thuộc ĐH Quốc gia Hà Nội thì cơ sở dữ
liệu không tính đó là sản phẩm khoa học của ĐH Quốc gia Hà Nội. Thứ nữa là do
hệ thống tên gọi tiếng Anh của các trường ĐH đôi khi không được thống nhất
hoặc cách dùng không ổn định. Hệ thống tìm kiếm của các bảng xếp hạng không
đủ thông minh để khắc phục các thiếu sót ấy. Sai số này có khi lên đến
20-30%.
Nói về vị trí của các trường, viện VN trong bảng xếp hạng này, GS
Tuấn cho rằng nên đánh giá một cách tương đối. Các ĐH VN chưa có những quy
định về cách viết tên trường trong giao dịch quốc tế, nếu có thì các nhà khoa
học cũng không tuân thủ nghiêm ngặt theo quy định. Ví dụ như ĐH Quốc gia
TP.HCM xuất hiện trong các cơ sở dữ liệu dưới ít nhất là năm tên khác nhau!
Ngay cả Viện Khoa học và công nghệ VN cũng thế, có người chỉ đơn giản viết
VAST! Ngoài ra, hai ĐH quốc gia là tập hợp của nhiều ĐH, và nhà khoa học của
ĐH thành viên có khi không ghi tên ĐH Quốc gia (tức không ghi tên ĐH “mẹ”).
Điều này tuy nhỏ nhưng ảnh hưởng lớn đến cách tính năng suất khoa học của ĐH
VN. Riêng trường hợp của ĐH Quốc gia TP.HCM, theo GS Tuấn, sau khi so sánh và
đối chiếu những số liệu của trường và SCImago thì thấy độ tương đồng cũng khoảng
80%. Nói cách khác, trong trường hợp VN, chúng ta chỉ nên xem cách xếp hạng
của SCImago một cách tương đối vì những lý do trên.
MINH GIẢNG - NGỌC HÀ
_______________
Khoa học tụt
hậu, đất nước khó vươn lên
“Tôi hoàn toàn không ngạc nhiên”- ông
Phạm Bích San (phó tổng thư ký Liên hiệp các hội khoa học kỹ thuật Việt
- Thứ nhất là nằm ở khâu đào tạo. Không có một trường ĐH VN nào
được đứng trong bảng xếp hạng 500 trường ĐH đứng đầu thế giới và nay đang tụt
hạng sâu hơn.
Thứ hai là về tổ chức. Đây là vấn đề rất quan trọng, lẽ ra không
được tách rời hệ thống nghiên cứu và hệ thống đào tạo thì lâu nay chúng ta
lại đi theo hướng đó. Khi chúng ta tách ra hai hệ thống thì kinh phí đầu tư
nghiên cứu từ ngân sách chủ yếu chảy về các viện, dĩ nhiên các nhà nghiên cứu
thích về làm việc ở các viện hơn. Hậu quả là trường ĐH không có giảng viên
giỏi để sinh viên được cập nhật kiến thức mới, sớm bước vào nghiên cứu khoa
học, trong khi các viện nghiên cứu thiếu sự tiếp xúc với sinh viên, nguồn cảm
hứng và nguồn nhân lực có chất lượng cho nghiên cứu tương lai.
Thứ ba là thiếu tiêu chuẩn đánh giá. Không thể đánh giá theo kiểu
hành chính như chúng ta thường làm, là đến chỗ làm việc đúng giờ và hoàn
thành công việc theo kế hoạch. Trong khoa học phải có hệ thống tạp chí nghiên
cứu uy tín, các hội đồng đánh giá độc lập và trong công nghệ thì phải để cho
thị trường đánh giá. Công nghệ mà không bán được thì công nghệ đó có để làm
gì? Chúng ta đang rất thiếu cơ chế để vận hành những yếu tố đó.
Thứ tư là vấn đề đầu tư, nôm na là cách trả tiền cho những người
làm công tác khoa học. Trả tiền bình quân như nhau cho tất cả mọi người sẽ
không còn khoa học. Và để cho cán bộ tài chính quyết định sự hợp lý của mức
chi cho công tác khoa học thì sẽ biến hoạt động trí óc sáng tạo thành công
việc của lao động giản đơn. Nên chúng ta không có khoa học mà chỉ có cái gì
gần giống như thế.
* Là người
trong giới khoa học kỹ thuật, cảm nghĩ của ông thế nào khi đi dự các hội thảo
quốc tế trong khi mặt bằng nghiên cứu, sáng chế của ta đang ở mức thấp như
vậy?
- Nói thật là tôi rất xấu hổ.
* Về phát triển
khoa học và công nghệ, Hội nghị Trung ương 6 vừa qua xác định đổi mới công
tác quản lý nhà nước, đổi mới tổ chức, hoạt động và cơ chế, chính sách là
khâu đột phá. Ông nghĩ sao?
- Đổi mới là cần thiết lắm rồi. Không phải tự nhiên mà nhiều nước
phát triển trên thế giới lại trao cho ĐH quyền tự trị. Bên cạnh những vấn đề
vĩ mô như thế, để khoa học công nghệ phát triển được cũng phải đi vào giải
quyết những khía cạnh rất cụ thể. Tôi xin nêu ví dụ về việc làm đề tài nghiên
cứu khoa học cấp nhà nước, kinh phí từ 2-3 tỉ đồng, thông thường đòi hỏi số
lượng cả trăm báo cáo chuyên đề. Thật ra các báo cáo chuyên đề đó không liên
quan nhiều đến báo cáo cơ bản của đề tài, nhưng nó vẫn tồn tại như một tiêu
chí để thanh toán tiền cho nhà khoa học. Vậy thì có phải thay đổi cách làm đề
tài khoa học cấp nhà nước không? Cho nên, Hội nghị Trung ương nói tập trung
ưu tiên tháo gỡ các vướng mắc trong công tác kế hoạch, đầu tư, tài chính, đặc
biệt là cơ chế cấp phát, thanh quyết toán kinh phí cho các hoạt động khoa học
và công nghệ là rất đúng. Vấn đề còn lại là đưa chủ trương vào đời sống như
thế nào.
(Theo Tuổi trẻ) VÕ VĂN THÀNH thực hiện
|
||||||||||||||||||||||||||
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét