21:45

Với nước Mỹ điều gì có thể khiến năm tới sáng sủa hơn?

Đôi khi, nhà bình luận kinh tế vẫn hay bị hỏi: ông dự đoán bất ngờ nào sẽ xảy ra trong năm tới? Và nhà bình luận trả lời, mỉm cười để tránh tỏ ra thiếu tế nhị: nếu tôi đoán được, chúng sẽ chẳng còn gì là bất ngờ nữa.

Vậy nên, có lẽ câu hỏi nên đặt ra hơn là: quan điểm phổ biến nào sẽ dễ có khả năng trở nên không đúng nhất?

Mọi người đều đồng ý là nền kinh tế Mỹ sẽ kết thúc năm 2011 với quý 4 mạnh hơn nhiều (có lẽ đạt tốc độ bình quân hằng năm 3,25%) so với quý 3 (1,8%) nhưng sẽ tăng trưởng rất chậm trong năm tới (có lẽ khoảng 2,25% trong quý đầu), đến mức không thể giúp hạ mức thất nghiệp xuống nhanh chóng. Mặc dù tỷ lệ thất nghiệp đã giảm 0,4 điểm phần trăm trong tháng 11, tương đương khoảng gần 600.000 người, nhưng tất cả các ý kiến đều cho rằng, thất nghiệp nếu có giảm cũng sẽ chỉ giảm từ từ, xuống từ mức 8,6% hiện nay, tức 13,3 triệu người, trong suốt năm 2012.

Vì thế, với nước Mỹ điều gì có thể khiến năm tới sáng sủa hơn?

Trong hơn 1 năm rưỡi qua, Mỹ đã trong một cuộc đấu tranh gay gắt giữa hai lực lượng. Một bên là khả năng phục hồi tự nhiên của nền kinh tế. Mặt bên là những ảnh hưởng dai dẳng từ sự kiện vỡ bong bóng tín dụng và những điều không may - giá dầu tăng cao gây ra bởi Mùa xuân Ả-rập, gián đoạn chuỗi cung sau trận động đất ở Nhật Bản. Cuối năm 2010, khả năng tự phục hồi của nền kinh tế đang thắng thế. Năm 2011, khả năng ấy lại thất thế.

Những số liệu mới nhất rất đáng khích lệ. Số người phải xin sống nhờ bảo hiểm thất nghiệp, một trong số dững dấu hiệu báo động đầu tiên, đã giảm xuống mức thấp nhất trong 3,5 năm qua. Người tiêu dùng cho biết việc làm đã dễ kiếm hơn, đây cũng là một chỉ số hữu ích nữa. Số lượng nhà mới khởi công và doanh số bán nhà đã tăng lên. Hàng hóa bớt ế ẩm. Và xứng đáng với những diễn biến ấy, thị trường chứng khoán Mỹ cũng đã phục hồi trong tháng trước.

Đây có thể là khởi đầu cho một vòng xoắn tiến rất được kỳ vọng. Thị trường việc làm cải thiện. Người tiêu dùng có thêm thu nhập. Tinh thần và, quan trọng hơn là, chi tiêu cũng hứng khởi hơn. Trong khi đó, các nền kinh tế bên ngoài suy yếu giúp giá hàng hóa giảm và hạn chế lạm phát ở Mỹ. Lãi suất thế chấp thấp và tài chính tiêu dùng cải thiện, giá nhà đất cuối cùng lại tăng lên. Các doanh nghiệp, với nhiều tiền trong két, sẵn sàng mở rộng và tuyển dụng nhân sự hơn, giúp bù đắp sự cắt giảm chi tiêu của chính phủ.

Từng lãnh chịu hậu quả do lạc quan quá sớm, các nhà dự báo và hoạch định chính sách do đó đã hết sức cảnh giác. Hãy nhớ lại khi chủ tịch Cục dự trữ Liên bang Mỹ Ben Bernanke từng nói về "những chồi xanh" trong "mùa xuân tươi sáng trên thị trường chứng khoán" hồi tháng 3/2009.

Hỏi các nhà kinh tế tại Viện Tài chính quốc tế, một hiệp hội của ngân hàng toàn cầu, nêu một con số dự báo tăng trưởng của Mỹ trong nửa đầu năm 2012, họ đã đưa ra con số rất ảm đạm - 1,75%. Nhưng họ cũng nói thêm: "Tăng trưởng vững chắc của khu vực tư nhân ở Mỹ cuối cùng có lẽ đang diễn ra và có thể là sự bất ngờ thú vị cho thế giới vào năm 2012".

Đây là điều rất đáng mừng.

Vậy, sai sót có thể diễn ra ở đâu?

Ảnh minh họa: telegraph.co.uk

Đứng đầu mọi danh sách về những "kẻ" khả nghi nhất là châu Âu. Những động thái mới đây nhất ở đó, theo quan điểm của các quan chức Mỹ, giúp hạn chế nguy cơ xảy ra thảm họa tài chính - sự vỡ nợ làm khuynh đảo thị trường của một chính phủ châu Âu, sự sụ đổ của một ngân hàng lớn, và sự tan rã đồng euro. Ngày 28/12, Italia đã nhận được một khoản vay trong vòng 2 năm với lãi suất 4,85% so với mức 7,81% trước đó một tháng.

Nhưng "trò mèo" giữa Đức với Nam Âu và giữa các nhà lãnh đạo chính trị với Ngân hàng trung ương châu Âu vẫn chưa được giải quyết. Châu Âu gần như chắc chắn sẽ rơi vào suy thoái. Khi mà hy vọng lớn nhất là chính phủ châu Âu trong quá trình loay hoay thoát ra sẽ không vấp phải sai lầm lớn nào nữa, thì nguy cơ xảy ra sai sót ở đâu đó vẫn rất cao. Và nếu nó xảy ra, các thị trường tài chính sẽ chuyển cơn đau của mình rất nhanh sang cho phần còn lại của thế giới.

Washington hầu như không thể mang đến một tấm gương truyền cảm hứng về dân chủ tại nơi làm việc. Cuộc tranh luận về việc tiếp tục duy trì cắt giảm thế thu nhập và gia hạn các trợ cấp thất nghiệp vẫn chưa đâu vào đâu - dù đã họp bàn được mấy tháng. Điều đó đồng nghĩa với một cuộc tranh luận nữa khó giải quyết hơn vào đầu năm tới, và thậm chí là cuộc đấu tranh gay gắt hơn sau đó khi luật cắt giảm thuế của cựu tổng thống Bush hết hạn, trần nợ cần được nâng lên lần nữa và cuộc cắt giảm ngân sách toàn diện sắp xảy ra.

Nguy cơ ở đây đã lớn gấp đôi: 1. Bất ổn kéo dài và xói mòn lòng tin vào hệ thống chính trị Mỹ sẽ cản trở doanh nghiệp tuyển dụng và mở rộng ở Mỹ và hạn chế người tiêu dùng chi tiêu. 2. Tê liệt chính trị có thể cản trở Washington phản ứng nếu nền kinh tế cần sự giúp đỡ, dù vì châu Âu hay Mỹ rơi vào những rắc rối tài chính hay một sự cố không lường trước nào đó.

Và sau đó là thị trường bất động sản. Chúng ta đã nói giá nhà đất đang ổn định, và có lẽ vậy. nhưng chúng ta cũng vừa biết giá nhà đất đã giảm trong tháng 10 tại 19 trong 20 thành phố được theo dõi trong chỉ số Case-Shiller. Trong năm qua, chỉ số của 20 thành phố này giảm 3,4%, dù đã suy giảm 30% trong bốn năm trước đó. Người mua nhà thận trọng, thị trường cho vay thế chấp chưa hoạt động bình thường và tình trạng quá nhiều ngôi nhà bị tịch thu tiếp túc đặt sức ép lên vấn đề nhà đất. Nếu giá lại giảm thêm một đợt nữa, điều này có thể phá vỡ bất kỳ vòng xoắn tiến nào.

Khả năng là những dự báo nhận được sự đồng thuận cho năm 2012 sẽ sai. Nó gần như luôn như vậy. Trái tim của nhà bình luận kinh tế muốn tin nền kinh tế sẽ tốt hơn, nhưng cái đầu nói cho ông biết nhiều khả năng nó sẽ trở nên xấu hơn.

Đình Ngân theo the wall street journal